Der Imperativ wird zur Äußerung einer Bitte oder eines Befehls verwendet. Verbalphrasen im Imperativ stehen stets im Präsens oder im Futur:
حافظ! ار خصم خطا گفت نگیریم بر او!
ور به حق گفت، جدل با سخنِ حق نکنیم!
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
بمیرید! بمیرید! در این عشق بمیرید!
در این عشق چو مردید همه روح‌پذیرید
Rumi (13. Jh. n. Chr.)
بنشینم و صبر پیش گیرم!
دنباله‌یِ کارِ خویش گیرم!
Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)
ای صبا! نکهتی از خاکِ رهِ یار بیار!
ببر اندوهِ دل و مژده‌یِ دل‌دار بیار!
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
لااقل شما او را بشناسید!
Saeed Nafisi (19. – 20. Jh. n. Chr.)
Verbalphrasen im Imperativ wurden ursprünglich dadurch gebildet, dass Präsenspartizipien durch Imperativ-Flexionssuffixe konjugiert wurden:
خیزید و خز آرید! که هنگام خزان‌ست
بادِ خنک از جانبِ خوارزم وزان‌ست
Manoutchehri (10. – 11. Jh. n. Chr.)
خور و پوش و بخشای و راحت رسان!
نگه می چه داری زِ بهرِ کسان؟!
Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)
Die Polarität dieser Verbalphrasen entspricht der Polarität ihrer Präsenspartizipien:
تو را آسمان خط به مسجد نوشت:
«نزن طعنه بر دیگری در کنشت!»
Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)
In modernen Idiomen werden affirmative Verbalphrasen im Imperativ grundsätzlich mit Präsenspartizipien gebildet, deren affirmative Polarität durch das Präfix /be-/ betont wird:
سران‌شان ببُر! خانمان‌شان بسوز!
بر ایشان شب آور به رخشنده‌روز!
Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)
بمانید با یک‌دگر هم‌سرای!
مباشید از یک‌دگرتان جدای!
Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)
Dabei sind folgende Punkte zu beachten:
- In archaischen Idiomen kann das Präfix /næ-/ im Aufbau des Imperativs in das Allomorph [mæ-] umgewandelt werden:
گفت‌گوهاست در این راه که جان بگدازد
هر طرف عربده‌ای، این که: «مبین!»، آن که: «مپرس!»
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
- Auch in archaischen Idiomen erscheinen Verbalphrasen im Imperativ mit dem proklitischen Adverb /mi-/ می oder dem enklitischen Adverb /-ɒ/:
رو سایه‌یِ سروَش شو! پیش و پسِ او می‌دو!
گر چه چو درختِ نو از بـن بکَند ما را
Rumi (13. Jh. n. Chr.)
می‌کوش به هر ورق که خوانی
تا معنیِ آن تمام دانی!
Nisami Gandjavi (12. – 13. Jh. n. Chr.)
می‌بدانید که‌این جهانِ فسوس
همه بادست و حیلت و دلغم!
Khatiri (10. Jh. n. Chr.)
هر چند بلایِ می بشویی ما را
کس نشنودا آن چه تو گویی ما را!
Salman Savaji (14. Jh. n. Chr.)
- Verbalphrasen im Imperativ des Präsenspartizips /bɒʃ/ (Infinitiv /budæn/ بودن) erscheinen ohne das Präfix /be-/:
این هنوز اوّلِ آزارِ جهان‌افروزست
باش تا خیمه زند دولتِ نیسان و ایار!
Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)
Dennoch begegnet man in archaischen Idiomen Fällen mit dem Präfix /be-/:
اگر خواجه بود یا نه، تو در قصر
بباش و آرزوها خواه درخور!
Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)
هر روز بمیر سد ره و زنده بباش
که‌آسان نبود تو را به یک بار بمرد
Attar Nischapuri (12. – 13. Jh. n. Chr.)
Es sind keine Verbalphrasen im Imperativ des Präsenspartizips /bov/ bekannt. Dieses Präsenspartizip wird stattdessen im Optativ verwendet.
- Affirmative Verbalphrasen im Imperativ treten in folgenden Fällen meist ohne das Präfix /be-/ auf:
- Wenn die Verbalphrase eine Verbpartikel enthält:
این بشقاب را نگه دار! = این بشقاب را نگه بدار!
- Wenn das Prädikat von einem Prädikativ begleitet wird:
باوفا شو! = باوفا بشو!
- Wenn das Prädikat von einem Aktionalobjekt begleitet wird:
برو به این آقا سلام کن! = برو به این آقا سلام بکن!
- Wenn die Verbalphrase eine Verbpartikel enthält:
- Verbalphrasen im Imperativ aus der Verbalwurzel /dɒʃ/ (Infinitiv /dɒʃtæn/ داشتن) mit der Bedeutung “besitzen” bestehen aus zwei Konstituenten:
- Dem Perfektpartizip /dɒʃtæ/ داشته.
- Der Verbalphrase im Imperativ aus dem Präsenspartizip /bɒʃ/ (Infinitiv /budæn/ بودن) als konjugierende Konstituente.
این را هم اطّلاع داشته باشید که فقط دو تا از معلّم‌هایِ ما متأهّل‌ند.
Jalal Al-e Ahmad (20. Jh. n. Chr.)
Sollten solche Verbalphrasen “halten für etwas” bedeuten, können sie nach beiden Mustern gebildet werden:
او را دوست داشته باش! = او را دوست بدار!