۳•۲. Definiteness of Noun Phrases

The definiteness grammatical category of a noun phrase indicates the identifiability and familiarity of the entities to which the noun phrase refers.

Contents

a. Articles

Articles are determiners generating determiner phrases with noun phrases to specify their definiteness (see below). Parsion articles are used always enclitically:

  1. The article /-i/ (/-eː/):

    /mærd-i/ مردی, /hærfhɒ-i/ حرف‌هایی, /soxænɒn-i/ سخنانی

  2. The article /-e/ in colloquial speech:

    /pesær-e/ پسره, /mɒʃin-e/ ماشینه, /sæg-e/ سگه

    If this enclitical article is added after one of the vowels /ɒ/ or /e/, the epenthesis /h/ must be positioned between them:

    /ɒɣɒ/ آقا + article /-e/ → /ɒɣɒ-he/ آقاهه

    /bæʧʧe/ بچّه + article /-e/ → /bæʧʧe-he/ بچّه‌هه

  3. The article /-u/, appearing in the indefinitive demonstrative pronoun /jɒr-u/.

    This article is very prominent in the Shiraz idiom:

    دل‌م می‌خواد بگیرم ماه‌گُلو /mɒh-gol-u/ را

    همون چشمون‌درشتِ خوش‌گلو /xoʃ-gel-u/ را

    همون دختر که داره خالِ خوبی

    بلنداندوم ترگل‌ورگلو /tærgol-værgol-u/ را

    دخترو /doxtær-u/ گلون‌گلون می‌ره اوانبار

    دل می‌گه راش ببند، مشک‌ش ور دار!

    دخترو /doxtær-u/ نون می‌پزه، نونی به من ده!

    میون نون‌پختن‌ت بوسی به من ده!

b. Subcategories of the Definiteness

The definiteness adopts the following subcategories within the Persian language:

b•a. Definite Noun Phrases

Definite noun phrases (that do not require any article in Persian) represent the following two reference groups:

  • One known and identifiable subset from the superset:

    ایران از عراق بزرگ‌ترست.

    منصور امروز بر گشته است.

    The subset can also correspond with the superset. In this case, the noun phrase appears in the plural:

    ای هنرها نهاده بر کفِ دست

    عیب‌ها را گرفته زیرِ بغل!

    Saadi (12th and 13th Century AD)

  • All entities which have this identifier. This form is termed as appellative-definite in this website:

    مناره‌یِ بلند بر دامنِ کوهِ الوند پست نماید.

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    The statement here applies for all مناره‌هایِ بلند (= high minarets).

    In such cases the noun phrase can also be a numeral phrase which represents all subsets of the superset, whose element number corresponds with the counting numeral of this numeral phrase.

    این کارِ ده نفر هم نیست.

    This statement is applied for every ده نفر (= ten persons).

    A prominent example for appellative-definite noun phrases is the appellative personal pronoun /ɒdæm/ آدم (see 7•۱•c):

    آدم نمی‌داند از دستِ این بچه‌ها چه کار کند!

b•a•a. Deictic Noun Phrases

If a single entity is meant, and has recently been mentioned (= proximate deixis), a special form of the definite noun phrases is used in colloquial speech, called deictic noun phrases:

در جنگلی روباهی و خرگوشی زندگی می‌کردند.

یک روز روباهه /rubɒh-e/ خرگوشه /xær-guʃ-e/ را به چنگ آورد.

دختره /doxtær-e/ به کلّی از یادم رفته بود.

Sadeq Hedajat (20th Century AD)

Deictic noun phrases are not only used in the case of proximate deixis, but also when the entity is not mentioned directly (= obviative deixis), for example in the following sentence:

این کتابه /in ketɒb-e/ را ببین!

In this example, the entity این کتاب has not been mentioned before, but the attention of the listener is called upon simultaneously.

Even proper nouns ↓ can be deictic in this manner:

اکبره /ækbær-e/ پیدای‌ش نشد.

Sadeq Chubak (20th Century AD)

As noted in the examples above, noun phrases in the singular can become deictic by attaching the enclitical article /-e/.

See also:

The indefinitive demonstrative pronoun /jɒr-u/ (from the noun /jɒr/ یار with the enclitical article /-u/) is also deictic.

The application of this subcategory is limited, because:

  1. It is not used in the Persian classic literature:

    بلبلی بر شاخِ گلی آشیان داشت. بلبل هر روز در صورتِ گل نگریستی.

    Saadi (12th and 13th Century AD)

  2. The deixis can appear only in the singular with the enclitical article /-e/:

    یک روز روباه‌ها خرگوش‌ها را به چنگ آوردند.

    این کتاب‌ها را ببین!

However, some linguists recommend using this subcategory, in order to avoid the so-called “article-like adjectives” like مشارالیه, معزی‌ّالیه, مرقوم and مزبور (see the article of Ahmad Khorasani in مجلّه‌یِ دانش, No. 1, from page 579).

b•b. Indefinite Noun Phrases

If a noun phrase is indefinite, it represents an undetermined subset of the superset:

مردی آمده سراغِ تو را می‌گیرد.

This subset must consist of only one element, and can represent several entities:

دیروز دو تا کتاب خریدم.

b•b•a. Indefinite Numeral Phrases

Numeral phrases are indefinite, without needing an article (see 6•۱•c.):

دیروز یک زن را در شیراز کشته‌اند.

خیلی سپاس‌گزار می‌شوم، اگر دو متر پارچه‌یِ کتان برای‌م بخری.

گر من از باغِ تو یک میوه بچینم چه شود؟!

پیشِ پایی به چراغِ تو ببینم چه شود؟!

Hafez (14th Century AD)

یک شب تأمّلِ ایّامِ گذشتـه می‌کردم.

Saadi (12th and 13th Century AD)

Indefinite measure word numerals are used by means of the following patterns to denote an estimation:

  • With the enclitical article /-i/:

    دو سالی /do sɒl-i/ در زندان ماند.

  • With the pattern [NP[Dcardinal numeral /jek/] [NP[NPmeasure word numeral] [Denclitical article /-i/]]]:

    یک بیست کیلویی /jek bist kilu-i/ سیب خریده‌ام.

b•b•b. Other Indefinite Noun Phrases

Noun phrases in the singular (which are not noun phrases) represent two logical cases:

  1. In the first case the noun phrase has a fixed amount (the subset is not identified, but has, however, a certain size). The indefinite noun phrase appears with the following patterns:

    • With the enclitical article /-i/:

      روزی /ruz-i/ پسری /pesær-i/ از خانه گریخت.

      صراحی‌ای /sorɒhi-i/ و حریفی /hærif-i/ گرت به چنگ افتد

      به عقل نوش! که ایّام فتنه‌انگیزست

      Hafez (14th Century AD)

      آخر نگهی /negæh-i/ به سویِ ما کن!

      دردی /dærd-i/ به ارادتی /erɒdæt-i/ دوا کن!

      Saadi (12th and 13th Century AD)

      بتی /bot-i/ رخسارِ او هم‌رنگِ یاقوت

      میی /mej-i/ بر گونه‌یِ جامه‌ی کنشتی

      Daqiqi (10th Century AD)

    • With the pattern [NP[Dcardinal numeral /jek/] [NP[NPnoun phrase] [Denclitical article /-i/]]]:

      یک کاری /jek kɒr-i/ برایِ خودت دست و پا کن!

      یک زمینِ خرّمی /jek zæmin-e xorræm-i/ با عرض و طول

      اندر او بس نعمت و چندین اکول

      Rumi (13th Century AD)

      یک شبی /jek ʃæb-i/ رو به وقتِ شب‌گیران

      باحذر در نهان زِ خرگیران!

      Sanai (11th and 12th Century AD)

    • In addition, the following patterns are used in colloquial speech:
      • The pattern [NP[Dcardinal numeral /jek/] [NP[NPnoun phrase] [Denclitical article /-e/]]]:

        دیروز یک کارگره /jek kɒrgær-e/ از داربست افتاده پایین.

        ماشین‌ش دیروز خورده به یک سگه /jek sæg-e/.

      • The pattern [NP[Dcardinal numeral /jek/] [NP[NP[NPnoun phrase] [Denclitical article /-e/]] [Denclitical article /-i/]]]:

        حسین را دیروز با یک بچّه‌هه‌ای /bæʧʧe-he-i/ در خیابان دیدم.

        یک پسره‌ای /jek pesær-e-i/ هر روز مزاحمِ او می‌شود.

        یک آقاهه‌ای /jek ɒɣɒ-he-i/ آمده دمِ در سراغ‌ت را می‌گیرد.

    • The following patterns are noted only in archaic idioms of Persian:
      • The pattern [NP[DetP[Dcardinal numeral /jek/] [Denclitical article /-i/]] [NPnoun phrase]]:

        یکی گربه /jek-i gorbe/ در خانه‌یِ زال بود

        که برگشته‌ایّام و بدحال بود

        Saadi (12th and 13th Century AD)

      • The pattern [NP[DetP[Dcardinal numeral /jek/] [Denclitical article /-i/)]] [NP[NPnoun phrase] [Denclitical article /-i/]]]:

        یکی دختری /jek-i doxtær-i/ داشت خاقان چو ماه

        کجا ماه دارد دو زلفِ سیاه؟!

        Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

        چو زیرِ آب فرو رسند یکی سنگی /jek-i sæng-i/ یابند.

        From the book “تفسیرِ کمبریج” (۱۰th Century AD)

  2. In the second case, the amount of the noun phrase (the size of the subset) is undefined or irrelevant, such noun phrases always appear in the singular and without an article. This form is termed as appellative-indefinite in this website, and can be noted in Persian in the following cases:

    • As constituents of other noun and adpositional phrases:
      • [NP[NP/ʤɒm-i/] [PP[P/æz/] [N/zær/]] جامی از زر
      • [NP[N/kɒɣæz/] [Con/-e/] [N/ræsm/]] کاغذِ رسم
    • As direct objects (see 15•۳•a•a.):

      او دارد لباس می‌شوید.

      پدرم داشت روزنامه می‌خواند.

      این کارخانه فقط بخاری می‌سازد.

      او از این راه پول در می‌آورد.

      او از این راه پولِ مفت در می‌آورد.

      However, the noun phrase does not come in this category, and has to be used with the enclitical article /-i/ as soon as it contains an indication of quantity:

      او از این راه پولِ زیادی /pul-e ziɒd-i/ در می‌آورد.

    • As predicative complements:

      من زن هستم.

      این‌ها درختِ سیب هستند.

      This occurnece represents one of the specialties of Persian as an Indo-European language, because noun phrases as predicative complements appear in most of these languages with an article and, if necessary, in the plural. This form can be noted in Persian only in cases where the noun phrase is a qualitative genitive phrase:

      من زنی جوان /zæn-i ʤævɒn/ هستم.

      این‌ها درخت‌هایِ سیبِ کهن‌سالی /deræxthɒ-je sib-e kohæn-sɒl-i/ هستند.

Noun phrases in the plural (which are not noun phrases) can become indefinite using the following patterns:

  • With the enclitical article /-i/:

    چیزهایی /ʧizhɒ-i/ شنیده‌ام.

  • With the patterns [NP[Dcardinal numeral /jek/] [NP[NPnoun phrase] [Denclitical article /-i/]]]:

    یک آدم‌هایِ مشکوکی /jek ɒdæmhɒj-e mæʃkuk-i/ دَمِ در هستند.

  • Without an article, as an indication of extremeness:

    در این زمینه کتاب‌ها نوشته‌اند.

    از او ظلم‌ها دیده‌ایم.

    به عهدِ او نشاط‌ها کنند و انبساط‌ها

    به مهد در قماط‌ها زِ شوق شیرخوارها

    Ghaani (19th Century AD)

    سال‌ها دفترِ ما در گروِ صهبا بود

    رونقِ می‌کده از درس و دعایِ ما بود

    Hafez (14th Century AD)

See also:

c. Proper Nouns

A proper noun is a noun phrase representing an entity with many commonly known features, rendering it entirely different from all other entities:

طلسمی که ضحّاک سازیده بود

سرش به آسمان بر فرازیده بود

فریدون زِ بالا فرود آورید

که آن جز به نامِ جهان‌دار دید

Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

Proper nouns are usually definite:

محمّد بزرگ‌ترین برادرِ من‌ست.

Sometimes only a particular group of features attached to a proper noun is extracted. In that case, the proper name can be indefinite.

In the following verse:

نادری پیدا نخواهد شد امید!

کاشکی اسکندری پیدا شود!

Mehdi Akhavan-Sales (20th Century AD)

“نادر” (= “Nader Shah”) as “Iranian conqueror” is compared with ”اسکندر” (= “Alexander”) as “foreign conqueror”. “نادر” in this case means “somebody” who has particular features like “brave”, “martial”, “conquering”, and last but not least “Iranian”. On the other hand, “اسکندر” refers to “somebody” who is “brave”, “martial”, “conquering”, and last but not least “foreign”.

In this manner, proper nouns can also be pluralized:

بتر از کاهلی ندیدم چیز

کاهلی کرد رستمان را هیز

Sanai (11th and 12th Century AD)

گر بپوشی تو سلاحِ رستمان

رفت جان‌ت چون نباشی مردِ آن

Rumi (13th Century AD)

فریدونان زِ ره مرکب برانند

به جز گاوان در این وادی نمانند

Attar Nishapuri (12th and 13th Century AD)

یوسفان از رشکِ زشتان مخفی‌ند

که‌از عدو خوبان در آتش می‌زیند

Rumi (13th Century AD)

Determinative Differential pronouns can also be attached to proper nouns. Such a qualitative genitive phrase refers to an entity which has a particular group of features in common with the proper noun (see 7•۴•a.):

گمانم که تو رستمِ دیگری

به مردیّ و گُردیّ و فرمان‌بری

Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

شاعر و مهتردل‌ست و زیرک و والا

رودکیِّ دیگر‌ست و نصرِ بـن احمد

Manuchehri (10th and 11th Century AD)

Leave a Reply