دستورِ زبانِ پارسی

The imperative mood is used to express a request; verb phrases in the imperative are always in the present or in the future:

حافظ! ار خصم خطا گفت نگیریم بر او!

ور به حق گفت، جدل با سخنِ حق نکنیم!

Hafez (14^th Century AD)

بمیرید! بمیرید! در این عشق بمیرید!

در این عشق چو مردید همه روح‌پذیرید

Rumi (13^th Century AD)

بنشینم و صبر پیش گیرم!

دنباله‌یِ کارِ خویش گیرم!

Saadi (12^th and 13^th Century AD)

ای صبا! نکهتی از خاکِ رهِ یار بیار!

ببر اندوهِ دل و مژده‌یِ دل‌دار بیار!

Hafez (14^th Century AD)

لااقل شما او را بشناسید!

Saeed Nafisi (19^th and 20^th Century AD)

---

Verb phrases in the imperative are originally generated by means of conjugation of present participles by imperative inflectional suffixes:

خیزید و خز آرید! که هنگام خزان‌ست

بادِ خنک از جانبِ خوارزم وزان‌ست

Manuchehri (10^th and 11^th Century AD)

خور و پوش و بخشای و راحت رسان!

نگه می چه داری زِ بهرِ کسان؟!

Saadi (12^th and 13^th Century AD)

The polarity of these verb phrases coincides wth the polarity of their present participles:

تو را آسمان خط به مسجد نوشت:

«نزن طعنه بر دیگری در کنشت!»

Saadi (12^th and 13^th Century AD)

In modern idioms affirmative verb phrases in the imperative are normally generated with present participles whose affirmative polarity are stressed by means of the prefix /be-/:

سران‌شان ببُر! خانمان‌شان بسوز!

بر ایشان شب آور به رخشنده‌روز!

Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

بمانید با یک‌دگر هم‌سرای!

مباشید از یک‌دگرتان جدای!

Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

The following pints are notable here:

1. In archaic idioms, the prefix /næ-/ can be exchanged into the allomorph [mæ-] in the syntax of the imperative:

   گفت‌گوهاست در این راه که جان بگدازد

   هر طرف عربده‌ای، این که: «مبین!»، آن که: «مپرس!»

   Hafez (14^th Century AD)

2. In archaic idioms, verb phrases in the imperative can also appear with the proclitical adverb /mi-/ می or the enclitical adverb /-ɒ/:

   رو سایه‌یِ سروَش شو! پیش و پسِ او می‌دو!

   گر چه چو درختِ نو از بـن بکَند ما را

   Rumi (13^th Century AD)

   می‌کوش به هر ورق که خوانی

   تا معنیِ آن تمام دانی!

   Nezami Gandjavi (12^th and 13^th Century AD)

   می‌بدانید که‌این جهانِ فسوس

   همه بادست و حیلت و دلغم!

   Khatiri (10^th Century AD)

   هر چند بلایِ می بشویی ما را

   کس نشنودا آن چه تو گویی ما را!

   Salman Savaji (14^th Century AD))

3. Verb phrases in the imperative from the present participle /bɒʃ/ (infinitive /budæn/ بودن) appear without the prefix /be-/:

   این هنوز اوّلِ آزارِ جهان‌افروزست

   باش تا خیمه زند دولتِ نیسان و ایار!

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   However, one can find evidence in archaic idioms with the prefix /be-/:

   اگر خواجه بود یا نه، تو در قصر

   بباش و آرزوها خواه درخور!

   Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

   هر روز بمیر سد ره و زنده بباش

   که‌آسان نبود تو را به یک بار بمرد

   Attar Nishapuri (12^th and 13^th Century AD)

   No verb phrases in the imperative are known from the present participle /bov/. Instead, this present participle is used in the optative.

4. Affirmative verb phrases in the imperative appear in the following cases, often without the prefix /be-/:
   • If the verb phrase includes a verb particle:

     این بشقاب را نگه دار! = این بشقاب را نگه بدار!

   • If the predicate is accompanied by a predicative complement:

     باوفا شو! = باوفا بشو!

   • If the predicate is accompanied by a actional object:

     برو به این آقا سلام کن! = برو به این آقا سلام بکن!

5. Verb phrases in the imperative from the verbal root /dɒʃ/ (infinitive /dɒʃtæn/ داشتن) with the meaning “to own” consist of two constituents:
   • The perfect participle /dɒʃtæ/ داشته.
   • Verb phrases in the imperative from the present participle /bɒʃ/ (infinitive /budæn/ بودن) as conjugating constituent.

   این را هم اطّلاع داشته باشید که فقط دو تا از معلّم‌هایِ ما متأهّل‌ند.

   Jalal Al-e Ahmad (20^th Century AD)

   If such verb phrases mean “to esteem”, they can appear with both patterns:

   او را دوست داشته باش! = او را دوست بدار!