Der Optativ wird zur Äußerung eines Gebets oder eines Wunsches verwendet. Verbalphrasen im Optativ stehen stets im Präsens oder im Futur.
Dieser Modus wird nur in Verbalphrasen beobachtet, die im Singular stehen. Sie werden dadurch gebildet, dass Präsenspartizipien durch Optativ-Flexionssuffixe konjugiert werden:
خیر نبینی!
به مادرت سر بزنی ها!
بماناد دستی که انگور چید!
مریزاد پایی که در هم فشرد!
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
گردِ سر و پایِ تو چو پروانه دوان‌م
بوسی بده‌ای شمع! که در پایِ تو میرام!
Sharafoddin Shafarvai (12. Jh. n. Chr.)
چترِ ظفرت نهان مبینام!
بی رایتِ تو جهان مبینام!
Khaqani (12. Jh. n. Chr.)
Wie die oberen Beispiele zeigen, entspricht die Polarität dieser Verbalphrasen der Polarität ihrer Präsenspartizipien.
Dabei sind folgende Punkte zu beachten:
- In archaischen Idiomen wird das Präfix /næ-/ im Aufbau des Optativs in das Allomorph [mæ-] umgewandelt:
ساقیا! آمدنِ عید مبارک بادت
وآن مواعید که کردی مرواد از یادت!
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
- Ebenso erscheinen Verbalphrasen im Optativ in archaischen Idiomen auch mit dem enklitischen Adverb /-ɒ/:
در این ره گرم‌رو می‌باش! لیک از رویِ نادانی
نگر مندیشیا هرگز که این ره را کران بینی!
Sanai (11. – 12. Jh. n. Chr.)
Die Verbalphrase in der dritte Person Singular im Optativ, die aus dem Präsenspartizip /bov/ (Infinitiv /budæn/ بودن) gebildet werden, lautet /bovɒd/ بواد:
دی و اورمزدت خجسته بواد!
درِ هر بدی بر تو بسته بواد!
Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)
Allerdings gibt es Variationen dieser Verbalphrase, die noch verbreiteter sind und die folgendeemaßen zustande kommen:
- Durch den Wegfall des Optativ-Flexionssuffixs /-ɒd/:
تا بو که یابم آگهی از سایه‌یِ سروِ سهی
گل‌بانـگِ عشق از هر طرف بر خوش‌خرامی می‌زنم
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
تا بو که دست در کمرِ او توان زدن
در خونِ دل نشسته چو یاقوتِ احمریم
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
بپویم، بو که در گُنجم به کویَ‌ت!
بجویم، بو که در یابم جمال‌ت!
Khaqani (12. Jh. n. Chr.)
که خرّم بوا میهن و مانِ تو!
به گیتی پراکنده فرمانِ تو!
Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)
- Durch die Elision der Phonemfolge /ov/ aus dem Präsenspartizip /bov/:
چشمه‌هاشان جوشان، گاوهاشان شیرافشان باد!
Sohrab Sepehri (20. Jh. n. Chr.)
در تنگنایِ حیرت‌م از نخوتِ رقیب
یا رب! مباد آن که گدا معتبر شود!
Hafes (14. Jh. n. Chr.)
نه آرام بادا شما را، نه خواب
مگر ساختی کینِ افراسیاب
Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)
مهمانِ شاه‌م هر شبی، بر خوانِ احسان و وفا
مهمانِ صاحب‌دولت‌م،که دولت‌ش پاینده با!
Rumi (13. Jh. n. Chr.)