Inflectional suffixes are applied to determine the grammatical categories of stems (see 2•b•b.).

Verbal inflectional suffixes which act as conjugating constituents in the syntax of verb phrases are expatiated in Chapter 13•d.. The other Persian inflectional suffixes are discussed in this present chapter.

a. Inflectional Suffixes for the Number

In Persian, the transportation of a noun phrase into the plural (= pluralization) is fulfilled by means of binding the two following inflectional suffixes:

• The inflectional suffix /-hɒ/ is the common pluralizing suffix, and can be used for both animates and inanimates:

  از پسرها /pesærhɒ/ همه ناله بر لب

  ناله‌یِ تو همه از پدرها /pedærhɒ/

  Nima Yooshij (19^th and 20^th Century AD)

  در همه‌یِ این داستان‌ها /dɒstɒnhɒ/، قهرمانانِ شاعر، سرشت‌ها /sereʃthɒ/ و نهـادهایِ /næhɒdhɒ/ مناسب دارند.

  Abdolhossein Zarrinkoob (20^th Century AD)

  شرق سوایِ کالاهایِ /kɒlɒhɒ/ مادّی و آن چه موزه‌ها /muzehɒ/ و کارخانه‌ها /kɒr-xɒnæhɒ/ را راه می‌برد، از معنویّات هم کالایِ فراوان دارد.

  Jalal Al-e Ahmad (20^th Century AD)

  بنایِ تاریخِ گذشتـه‌یِ ما به دوشِ پل‌ها /polhɒ/ و ستون‌ها /sotunhɒ/ و دیوارها /diværhɒ/ و خانه‌ها /xɒnæhɒ/ و بازارها /bɒzɒrhɒ/ نیست.

  Jalal Al-e Ahmad (20^th Century AD)

  صدایِ دانه‌ای را که بر کبوترها /kæbutærhɒ/ پاشیدند شنیدم.

  Mohammad Hejazi (20^th Century AD)

• On the other hand, the inflectional suffix /-ɒn/ only is used for the pluralization of the following noun phrase (see also 20•d. The Derivational Suffix /-ɒn/):

  • Noun phrases which refer to animates:

    دائم هندوان /henduɒn/ را به ترکان /torkɒn/ مالیدی و ترکان را به هندوان.

    Onsor ol-Moali (11^th Century AD)

    جانِ گرگان /gorgɒn/ و سگان /sægɒn/ از هم جداست

    متّحد جان‌هایِ شیرانِ /ʃirɒn/ خداست

    Rumi (13^th Century AD)

    باد در سایه‌یِ درختان‌ش /deræxtɒn/

    گسترانیده فرشِ بوقلمون

    Saadi (12^th and 13^th Century AD)

  • The following parts of the body, which exist in pairs or in symmetry:

    • /bɒzu/ + /-ɒn/ → /bɒzuɒn/ بازوان
    • /pæhlu/ + /-ɒn/ → /pæhluɒn/ پهلوان
    • /ʧeʃm/ + /-ɒn/ → /ʧeʃmɒn/ چشمان
    • /dæst/ + /-ɒn/ → /dæstɒn/ دستان
    • /ræg/ + /-ɒn/ → /rægɒn/ رگان
    • /rudæ/ + /-ɒn/ → /rudægɒn/ رودگان
    • /zɒnu/ + /-ɒn/ → /zɒnuɒn/ زانوان
    • /zolf/ + /-ɒn/ → /zolfɒn/ زلفان
    • /zolfæk/ + /-ɒn/ → /zolfækɒn/ زلفکان
    • /seblæt/ + /seblætɒn/ سبلتان
    • /gisu/ + /-ɒn/ → /gisuɒn/ گیسوان
    • /mærdom/ + /-ɒn/ → /mærdomɒn/ مردمان
    • /moʒæ/ + /-ɒn/ → /moʒgɒn/ مژگان
    • /nɒxon/ + /-ɒn/ → /nɒxonɒn/ ناخنان

    مگر که‌این غمان بر دل‌ت کم شود

    سرِ تیرِ مژگان‌ت /moʒgɒn/ بی‌نم شود

    Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

    به ابروان /æbruɒn/ چو کمان‌ی، به زلفکان /zolfækɒn/ چو کمند

    لبان‌ت /læbɒn/ ساده‌عقیق و رخان‌ت /roxɒn/ تازه‌پرند

    Ghatran (11^th Century AD)

    بهارِ نصرت و مجدیّ و اخلاق‌ت ریاحین‌ها

    بهشتِ حکمت و جودیّ و انگشتان‌ت /ængoʃtɒn/ کوثرها

    Manuchehri (10^th and 11^th Century AD)

  • Nouns which end with the suffixes /-bɒr/, /-sɒr/, /-zɒr/ or /-gɒr/:

    • /ʤujbɒr/ + /-ɒn/ → /ʤujbɒrɒn/ جویباران
    • /kuhsɒr/ + /-ɒn/ → /kuhsɒrɒn/ کوهساران
    • /lɒlezɒr/ + /-ɒn/ → /lɒlezɒrɒn/ لاله‌زاران

    فراوان زِ گنجِ پدر بر خورد

    بسی روزگاران /ruzgɒrɒn/ به بد نسپرد

    Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

  • The following nouns:

    • /ɒxʃiʤ/ + /-ɒn/ → /ɒxʃiʤɒn/ آخشیجان
    • /ɒzær/ + /-ɒn/ → /ɒzærɒn/ آذران
    • /æxtær/ + /-ɒn/ → /æxtærɒn/ اختران
    • /ænduh/ + /-ɒn/ → /ænduhɒn/ اندوهان
    • /ændiʃæ/ + /-ɒn/ → /ændiʃægɒn/ اندیشگان
    • /pellæ/ + /-ɒn/ → /pellækɒn/ پلّکان
    • /xɒl/ + /-ɒn/ → /xɒlɒn/ خالان
    • /dærd/ + /-ɒn/ → /dærdɒn/ دردان
    • /ruz/ + /-ɒn/ → /ruzɒn/ روزان
    • /sɒl/ + /-ɒn/ → /sɒliɒn/ سالیان
    • /setɒræ/ + /-ɒn/ → /setɒrægɒn/ ستارگان
    • /soxæn/ + /-ɒn/ → /soxænɒn/ سخنان
    • /sowgænd/ + /-ɒn/ → /sowgændɒn/ سوگندان
    • /sæjjɒræ/ + /-ɒn/ → /sæjjɒrægɒn/ سیّارگان
    • /ʃæb/ + /-ɒn/ → /ʃæbɒn/ شبان
    • /ɣɒr/ + /-ɒn/ → /ɣɒrɒn/ غاران
    • /ɣæm/ + /-ɒn/ → /ɣæmɒn/ غمان
    • /ɣæmzæ/ + /-ɒn/ → /ɣæmzægɒn/ غمزگان
    • /keʃvær/ + /-ɒn/ → /keʃværɒn/ کشوران
    • /gonɒh/ + /-ɒn/ → /gonɒhɒn/ گناهان
    • /gonbæd/ + /-ɒn/ → /gonbædɒn/ گنبدان
    • /gowhær/ + /-ɒn/ → /gowhærɒn/ گوهران
    • /mɒh/ + /-ɒn/ → /mɒhiɒn/ ماهیان
    • /vɒʒæ/ + /-ɒn/ → /vɒʒægɒn/ واژگان
    • /hezɒr/ + /-ɒn/ → /hezɒrɒn/ هزاران
    • /hæft/ + /-ɒn/ → /hæftɒn/ هفتان

    پراکند گردِ جهان موبدان

    نهـاد از برِ آذران گنبدان

    Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

    درِ کاخ بر خویش‌تن بر ببست

    از اندیشگان شد به کردار مست

    Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

    همه ساله بختِ تو پیروز باد!

    شبانِ سیه بر تو چون روز باد!

    Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

    فغان از آن دو سیه‌زلف و غمزگان! که همی

    بدین زِ ره ببریّ و بدآن زِ ره ببری

    Onsuri (10^th and 11^th Century AD)

    بدو گفت: «پای‌ت به زین اندر آر!

    همه کشوران را به دین اندر آر!»

    Daqiqi (10^th Century AD)

    بر آن بی‌بهاچرمِ آهن‌گران

    بر آویختی نو به نو گوهران

    Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

    رضا مرد را از اندوهان برهاند.

    Hujwiri (10^th and 11^th Century AD)

    پس از پسِ عیسی، هفتی از هفتان بگذشت.

    Hujwiri (10^th and 11^th Century AD)

The following sandhis are notable in Persian in the process of attaching the pluralizing suffix /-ɒn/:

1. If this suffix is added after the vowel /ɒ/, the epenthesis /j/ has to be positioned ahead of it:

   /xodɒ/ + /-ɒn/ → /xodɒjɒn/ خدایان

   /tærsɒ/ + /-ɒn/ → /tærsɒjɒn/ ترسایان

   /dɒnɒ/ + /-ɒn/ → /dɒnɒjɒn/ دانایان

   پارسایانِ /pɒrsɒjɒn/ روی در مخلوق

   پشت بر قبله می‌کنند نماز

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   This rule was not compulsory until the 12^th Century:

   این پای‌گاهِ داناآن /dɒnɒɒn/ و نیک‌مردان و پارساآن /pɒrsɒɒn/ است.

   Jowzjani (10^th and 11^th Century AD)

   The final vowel /ɒ/ in New Persian descends from the phoneme group /ɒk/ in Middle Persian. In the later periods of Middle Persian this phoneme group was changed into /ɒj/ or /ɒg/ (/j/ and /g/ had the same notation in Middle Persian). The only noun that represents this phoneme group in New Persian is /niɒ/ نیا, which by means of this suffix generates with epentheses /k/ and /g/ the nouns /niɒkɒn/ نیاکان and /niɒgɒn/ نیاگان. The noun /niɒk/ نیاک is also used in Persian:

   ایا شاهی که مُلکِ تو قدیم‌ست!

   نیاک‌ت برد باک از اژدهاکا

   Daqiqi (10^th Century AD)

2. If the stem is a morph ending with the vowel /u/ and having an allomorph that ends with the consonant /j/, this allomorph will be used (see 11•r. The enclitical Postposition /-ɒ/):

   [zibɒ-ru] + /-ɒn/ → /zibɒ-rujɒn/ زیبارویان

   [xodɒ-ʤu] + /-ɒn/ → /xodɒ-ʤujɒn/ خداجویان

   Counter-examples include stems in which the vowel /u/ is descended from the Middle Persian phoneme string /uk/:

   /ɒhu/ + /-ɒn/ → /ɒhuɒn/ آهوان

   /æbru/ + /-ɒn/ → /æbruɒn/ ابروان

   /zɒnu/ + /-ɒn/ → /zɒnuɒn/ زانوان

   /gisu/ + /-ɒn/ → /gisuɒn/ گیسوان

   چنین گفت پس بانویِ بانوان /bɒnuɒn/

   پرستنده‌ای را که‌از ایدون دوان

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

3. After the vowels /a/ and /e/, the epenthesis /g/ has to be positioned:

   /binændæ/ + /-ɒn/ → /binændægɒn/ بینندگان

   /færzɒnæ/ + /-ɒn/ → /færzɒnægɒn/ فرزانگان

   Even though this rule dates back to Middle Persian, it is also valid for stems of different origins:

   /xɒssæ/ + /-ɒn/ → /xɒssægɒn/ خاصّگان

   /sæjjɒræ/ + /-ɒn/ → /sæjjɒrægɒn/ سیّارگان

   /ʃæhnæ/ + /-ɒn/ → /ʃæhnægɒn/ شحنگان

   /mæʃʃɒtæ/ + /-ɒn/ → /mæʃʃɒtægɒn/ مشّاطگان

   ماییم نظارگانِ /næzɒrægɒn/ غمناک

   زین حقّه‌یِ سبز و مهره‌یِ خاک

   Khaqani (12^th Century AD)

   The following special forms are notable in Persian:

   • The noun /pellæ/ پلّه uses the epenthesis /k/ to accept this suffix: /pellækɒn/ پلّکان
   • The noun /moʒæ/ مژه can be generated from the noun /moʒgɒn/ مژگان and this suffix by elision:

     چه غم از تابشِ حورشیدِ قیامت دارد

     آن که در سایه‌یِ مژگانِ تو در خواب رود؟!

     Saeb Tabrizi (17^th Century AD)

4. The nouns /mɒh/ ماه and /sɒl/ سال generate the nouns /mɒhiɒn/ ماهیان as well as /sɒliɒn/ سالیان by means of this suffix and the epenthesis /i/:

   زمانه بر این نیز چندی بگشت

   بر این کار بر، سالیان بر گذشت

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   گذشتـه بر او سالیان هفت‌سد

   پدید آوریدش بسی نیک و بد

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

b. Inflectional Suffixes for the Degree

These inflectional suffiexes determine the degree sub-category of Persian adjectival phrases:

• Adjectival phrases in the positive can be transferred into the comparative using the inflectional suffix /-tær/: /bolændtær/ بلندتر, /ɒgɒhtær/ آگاه‌تر, /væfɒ-dɒrtær/ وفادارتر

  However, there are (primarily in archaic idioms of Persian) adjectival phrases in the comparative without the inflectional suffix /-tær/. These are /æfzun/ افزون, /fozun/ فزون, /beh/ به, /biʃ/ بیش, /ziɒdæ/ زیاده, /kæm/ کم, /keh/ که and /meh/ مه.

  Even these adjectival phrases are normally used with the inflectional suffix /-tær/: /æfzuntær/ افزون‌تر, /fozuntær/ فرون‌تر, /behtær/ بهتر, /biʃtær/ بیشتر, /ziɒdætær/ زیاده‌تر, /kæmtær/ کمتر, /kehtær/ کهتر and /mehtær/ مهتر

• The superlative has the following syntax in Persian:
  1. From adjectival phrases in the comparative, using the inflectional suffix /-in/ (see also 20•e. The Derivational Suffix /-in/): /bolændtærin/ بلندترین, /ɒgɒhtærin/ آگاه‌ترین, /væfɒ-dɒrtærin/ وفادارترین, /behin/ بهین, /kæmin/ کمین
  2. Occasionally also from adjectival phrases in the positive, using the inflectional suffixes /-æst/, /-est/, /-æʃt/ and /-eʃt/ (see also 20•i. The Derivational Suffix /-eʃt/). These suffixes are no longer productive in contemporary idioms of Persian: /mehest/ (/mæhæst/) مهست, /beheʃt/ بهشت

     نخستین سرِ نامه گفت از مهست /mæhæst/

     شهنشاه کسرایِ یزدان‌پرست

     Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

c. Inflectional Suffixes for the Transitivity

In Persian, present participles can be often affixal formations; this potential is used to modify the transitivity of the participle (= Valentical Derivation, see 12•۲•a•b.):

1. Intransitive present participles can generate new transitive present participles by means of the inflectional suffix /-ɒn/:
   

   By means of this modification, the subject of the intransitive verb changes into the direct object of the transitive verb:

   او به خانه بر گشت. ⇆ پدرم او را به خانه بر گرداند.

   The inflectional suffix /-ɒn/ can also be attached to intransitive past participles for this purpose:

   

2. The inflectional suffix /-ɒn/ can generate new causative present participles from transitive present participles:
   

   By means of this modification, the subject of the transitive verb is transformed into the benefactive object of the causative verb:

   او لباس‌ش را پوشید. ⇆ برادران‌ش لباس‌ش را به او پوشاندند.

3. The inflectional suffix /-æn/ can be used for the derivation of new intransitive present participles from transitive present participles:
   

   By means of this modification, the direct object of the transitive verb is transformed into the subject of the intransitive verb:

   روزگار اندوه‌م را افزود. ⇆ اندوه‌م افزایند.

The following phonological aspects can be noted in the valentical derivation of present participles:

• Present participles ending with a vowel also have allomorphs extended by the consonant /j/ (see 12•۲•a•a.). If such a present participle is accompanied by the inflectional suffixes /-ɒn/ or /-æn/, only this allomorph with the consonant /j/ is applied:
  
• The epenthesis /ɒj/ can be used between some monosyllabic present participles and the inflectional suffix /-ɒn/:
  
• The final phoneme(s) of some present participles can be elided after attaching the inflectional suffix /-ɒn/: