ضمیرهایِ دوسویه ضمیرهایی اسمی هستند که به نشانه‌یِ کنش یا اثرِ متقابلِ کنـش‌گران به کار می‌روند.
در زبانِ پارسی این ضمیرهایِ دوسویه به چشم می‌خورند:
- هم /hæm/.
- هم‌دیگر، هم‌دگر /hæm-digær/ (/hæm-degær/) (هم‌نشانیِ پردازشیِ ضمیرِ دوسویهِ هم /hæm/ ضمیرِ تمایزیِ «دیگر، دگر» /digær/ (/degær/)).
- یک‌دیگر، یک‌دگر /jek-digær/ (/jek-degær/) (هم‌نشانیِ پردازشیِ شماره‌یِ ساده‌یِ «یک» /jek/ و ضمیرِ تمایزیِ «دیگر، دگر» /digær/ (/degær/)).
- در گویش‌هایِ کهن، هم‌چنین یک‌دیگران /jek-digærɒn/ (هم‌نشانیِ پردازشی از شماره‌یِ ساده‌یِ «یک» /jek/ و ضمیرِ تمایزیِ «دیگران» /digærɒn/).
ضمیرهایِ دوسویه نمودِ شناختیِ شناس و نمودِ شمارشیِ جمع دارند و می‌توانند هر نمودِ شخصیتی‌ای از خود نشـان بدهند:
این سه مادّه با هم (سوم‌شخص) واکنش می‌دهند.
ما هم‌دیگر (یکم‌شخص) را دوست می‌داریم.
چرا به یک‌دیگر (دوم‌شخص) احترام نمی‌گزارید؟!
چو نامِ هم (سوم‌شخص) شنیدند آن دو چالاک
فتادند از سرِ زین بر سرِ خاک
نظامیِ گنجه‌ای (سده‌یِ ششم و هفتم خورشیدی)
بیگانگی نگر! که من و یار چون دو چشم
هم‌سایه‌ایم و خانه‌یِ هم (یکم‌شخص) را ندیده‌ایم
میر صیدیِ تهرانی (سده‌یِ یازدهمِ خورشیدی)
بر نیایم یک‌تنه با سه نفر
پس ببُرّم‌شان نخست از هم‌دگر (سوم‌شخص)
مولوی (سده‌یِ ششم و هفتم خورشیدی)
به غم‌خواریِ یک‌دگر (یکم‌شخص) غم خوریم.
به شادی همان یارِ یک‌دیگر (یکم‌شخص) یم
نظامیِ گنجه‌ای (سده‌یِ ششم و هفتم خورشیدی)
به تیغ و سنان و به گرزِ گران
بکشتند چندان زِ یک‌دیگران (سوم‌شخص)
اسدیِ توسی (سده‌یِ چهارم و پنجم خورشیدی)
