دستورِ زبانِ پارسی

Ein Inexistenzialpronomen bezieht sich auf eine leere (Teil-)Menge einer Obermenge.

a. Determinatives Inexistenzialpronomen

Bei inexistenziellen Determinansphrasen sind folgende Punkte zu beachten:

1. Sie sind immer indefinit.
2. Sie sind in der Regel negativ.
3. Sie stehen immer in der 3. Person.
4. Sie stehen in der Regel im Singular.
5. Sie können in einfacher Form oder mit dem enklitischen Artikel /-i/ verwendet werden.

Folgende Inexistenzialpronomina können als Determinantien Nominalphrasen begleiten:

• /hiʧ/ هیچ:

  او از هیچ سازمانی /hiʧ sɒzmɒn-i/ پول نمی‌گیرد.

  هیچ خبری /hiʧ xæbær-i/ از او نیست.

  هیچ چیز /hiʧ ʧiz/ باعثِ ناامیدیِ من نمی‌شود.

  هیچ کس /hiʧ kæs/ نیست که در کویِ تواش کاری نیست

  هر کس آن جا به طریقِ هوسی می‌آید

  Hafes (14. Jh. n. Chr.)

  هیچ بلبل /hiʧ bolbol/ نداند این دستان

  هیچ مطرب /hiʧ motreb/ ندارد این آواز

  Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

  گفت: «بدانید ما هیچ زن /hiʧ zæn/ از او نداریم و نبرده‌ایم.»

  Nisami Gandjavi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

• In archaischen Idiomen auch /iʧ/ ایچ:

  به زابل نبد ایچ زورآزمای /iʧ zur-ɒzmɒj/

  که آن چرخ کردی بزه‌سر گرای

  Assadi Tusi (11. Jh. n. Chr.)

  نه از لبِ تو شده‌ست ایچ عاشقی /iʧ ɒʃeɣ-i/ مأیوس

  نه از مؤیدِ دین هیچ سائلی محروم

  Suzani Samarqandi (12. Jh. n. Chr.)

• Ebenfalls in archaischen Idiomen /hær/ هر:

  مر او را به هر بوم /hær bum/ دشمن نماند

  بدی را به گیتی نشیمن نماند

  Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  به لشکر چون او نام‌داری نبود

  به هر جای /hær ʤɒj/ چون او سواری نبود

  Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

Beim Einsatz von inexistenziellen Determinansphrasen sind im Persischen folgende Punkte zu beachten:

• Die Determinansphrase /hiʧ ʤɒ/ هیچ جا kann auch Nukleus einer Partitivgenitivphrase werden und von teilbaren Modifikatoren begleitet werden (siehe 10•۴•d•b.):

  هیچ جایِ دنیا /hiʧ ʤɒ-je donjɒ/

• Wenn sich solche Determinansphrasen zur Übertreibung auf vernachlässigbar kleine Teilmengen beziehen, sind sie affirmativ:

  و گر هیچ خویِ بد آرد پدید

  به سانِ پدر سرش باید برید

  Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  گر هیچ سخن گویم با تو زِ شکر خوش‌تر

  سد کینه به دل گیری، سد اشک فرو باری

  Manoutchehri (10. – 11. Jh. n. Chr.)

• In archaischen Idiomen sind solche Determinansphrasen auch im Plural verwendet worden:

  هرگز هیچ پادشاه را که مالک‌رقابِ امم بوده‌اند …

  Djovaini (13. Jh. n. Chr.)

b. Nominales Inexistenzialpronomen

Im Persischen werden folgende Nominalphrasen (die stets in der 3. Person Singular stehen) werden zur Substitution von inexistenziellen Determinansphrasen verwendet. Diese sind ebenfalls indefinit und in der Regel negativ:

1. Allgemeine nominale Inexistenzialpronomina:

   Sie können sowohl für Animate als auch für Inanimate verwendet werden:

   • Die Determinansphrase /hiʧ jek/ هیچ یک (= [_NP[_DetPInexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ] [_NPKardinalzahl /jek/ یک]])
   • Die Determinansphrase /hiʧ kodɒm/ هیچ کدام (= [_NP[_DetPInexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ] [_NPInterrogativpronomen /kodɒm/ کدام]])

   Wie bereits erwähnt, stehen nominale Inexistenzialpronomina stets in der 3. Person Singular. Dennoch richtet sich das Prädikat nach dem Numerus und der Person der Obermenge und kann somit eine verbale Inkongruenz des Numerus und der Person verursachen (siehe 3•۱•b. und 3•۳•b.):

   هیچ یک نایِ حرف زدن نداشتید (۲. Person Plural) .

   هیچ کدام تمایلی به این کار نداریم (۱. Person Plural).

   هیچ کدام از ایشان سـببِ مشاهده‌یِ غضبِ سلطان به تکلّفِ مصلحتِ او زبان نمی‌دادند (۳. Person Plural).

   Das Prädikat kann kongruent (in der 3. Person Singular) verwendet werden, wenn die Person der Obermenge fest steht (siehe 7•۸•b. und 7•۱۱.):

   هیچ یک از شما توانِ رو به رویی با او را ندارد!

   از ما ایرانیان هیچ کدام با او گفت‌گو نکرده.

2. Für Inanimate:
   • Das substantivierte Inexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ:

     پس بگفتند پند و هیچ نگفت

     می‌کشیدند و او دگر می‌خفت

     Awhadi Maraghai (13. – 14. Jh. n. Chr.)

   • Die Determinansphrase /hiʧ ʧi/ هیچّی (= [_NP[_DetPInexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ] [_NPInterrogativpronomen /ʧi/ چی]]):

     دیگر هیچّی برای‌م باقی نمانده.

   • In archaischen Idiomen folgende nominale Inexistenzialpronomina:
     • Das substantivierte Inexistenzialpronomen /iʧ/ ایچ:

       دروغ ایچ مسگال! از ایرا دروغ

       سویِ عاقلان مر زبان را زناست

       Nasser Chosrau (11. Jh. n. Chr.)

     • Die substantivierte Adjektivphrase /hiʧi/ هیچی (= gebildet durch das Anbinden des Suffixes /-i/ an das Inexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ):

       هیچ بودی، هیچ خواهی شد، هم‌اکنون هیچ باش!

       زآن که گر هیچی نگردی تو زِ هیچی کم شوی

       Attar Nischapuri (12. – 13. Jh. n. Chr.)

     • /ʧi/ چی:

       مرغ جایی رود که چینه بود

       نه به جایی رود که چی نبود

       Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

3. Die Determinansphrase /hiʧ ki/ هیچ کی (= [_NP[_DetPInexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ] [_NPInterrogativpronomen /ki/ کی]]) für Personen

   هیچ کی نمی‌تواند جایِ خالیِ او را پر کند.

4. Die Determinansphrase /hiʧ koʤɒ/ هیچ کجا (= [_NP[_DetPInexistenzialpronomen /hiʧ/ هیچ] [_NPInterrogativpronomen /koʤɒ/ کجا]]) für Orte:

   او را نتوانستم هیچ کجا گیر بیاورم.

Beim Einsatz nominaler Inexistenzialpronomina sind folgende Besonderheiten des Persischen zu beachten:

• Alle nominalen Inexistenzialpronomina bis auf /hiʧ jek/ هیچ یک können Nuklei von Partitivgenitivphrasen werden (siehe 10•۴•d•a. und 10•۴•d•b.):

  هیچ کدامِ ما /hiʧ kodɒm-e mɒ/ با او گفت‌گو نکرده.

  هیچ کجایِ دنیا /hiʧ koʤɒ-je donjɒ/ خانه‌یِ آدم نمی‌شود.

• Die verbale Inkongruenz der Polarität, die in den meisten indoeuropäischen Sprachen anzutreffen ist, findet sich in der persischen Literatur bei nominalen Inexistenzialpronominasehr selten (wahrscheinlich nur aus metrischen Gründen):

  مگر می‌رفت استادِ مهینه

  خری می‌برد، بارش آبگینه

  یکی گفت‌ش که: «بس آهسته‌کاری

  بدین آهستگی بر خر چه داری؟»

  «چه دارم؟» گفت: «دل پُرپیچ دارم

  که گر خر می‌بیفتد هیچ دارم»

  Attar Nischapuri (12. – 13. Jh. n. Chr.)

• Diese Inkongruenz der Polarität muss von dem Fall unterschieden werden, dass sich nominale Inexistenzialpronomina zur Übertreibung auf vernachlässigbar kleine Teilmengen beziehen und affirmativ sind:

  این همه گفتیم، لیک اندر بسیچ

  بی عنایاتِ خدا هیچ‌یم، هیچ

  Rumi (13. Jh. n. Chr.)

  مرا در شعر گویی هیچ کس داشت

  پس آن گه هیچ کس را داد هیچی

  Suzani Samarqandi (12. Jh. n. Chr.)