دستورِ زبانِ پارسی

The vocative is a sentence constituent which represents the addressee of the speech. In contrast to other sentence constituents, it does not depend on the predicate.

There has been a dedicated case for the vocative in the Proto-Indo-European language. This case has held its ground in a few Indo-European languages, but in the other languages it has been replaced by the nominative. In Persian, the vocative appears in the following syntactical forms:

1. Definite noun phrase:

   سعدی! در این جهان که تویی ذرّه‌وار باش!

   گر دل به نزدِ حضرتِ سلطان‌ت آرزوست

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

2. Adpositional phrase with the preposition /æj/ ای:

   ای برادر! تو همه اندیشه‌ای

   مابقی خود استخوان و ریشـه‌ای

   Rumi (13^th Century AD)

   قرار و خواب زِ حافظ طمع مدار ای دوست!

   قرار چی‌ست؟! صبوری کدام؟! خواب کجا؟!

   Hafez (14^th Century AD)

   In this case, subordinate clauses can also be applied as adpositional focuses in Persian (see 18•۳•a. Subordinate Clause in the Syntax of Vocative):

   ای که در کویِ خرابات مقامی داری!

   جمِ وقتِ خودی ار دست به جامی داری

   Hafez (14^th Century AD)

3. In archaic idioms, also adpositional phrase with the preposition /æjɒ/ ایا, the enclitical postposition /-ɒ/ or the circumposition /æj ~ -ɒ/:

   ایا شاه‌محمودِ کشورگشای!

   زِ کس گر نترسی بترس از خدای!

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   حافظا! در کنجِ فقر و خلوتِ شب‌هایِ تار

   تا بود وردت دعا و درسِ قرآن غم مخور!

   Hafez (14^th Century AD)

   تا برده‌ای دل را گرو، شد کشتِ جان‌م در درو

   اوّل تو ای دردا برو! آخر تو درمانا بیا!

   Rumi (13^th Century AD)

4. Also in archaic idioms adpositional phrase with the preposition /jɒ/ یا, normally in
   Islamic context:

   به جز «یا دوست» حرفی بر سرِ راه‌ش نمی‌گویم

   تکلّف بر طرف اشرف گدایی این چنین باشد

   Mohammad Saeed Ashraf (17^th Century AD)

   بر زد دو بالِ خود را بر هم

   از چی‌ست آن؟ ندانم یا رب!

   Masud Saad Salman (11^th and 12^th Century AD)

The vocative is often emphasized by the invocative adverbial /ælɒ/ الا in archaic idioms:

الا ای توتیِ گویایِ اسرار!

مبادا خالی‌ت شکّر زِ منقار!

Hafez (14^th Century AD)

الا یا خیمگی! خیمه فرو هل!

که پیش‌آهنگ بیرون شد زِ منزل

Manuchehri (10^th and 11^th Century AD)