دستورِ زبانِ پارسی

a. Syntax of Cardinal Numerals

The following issues are notable in the syntax of Persian cardinal numerals:

1. /dæh o do/ ده و دو and /dæh o ʃeʃ/ ده و شش are generated by means of coordination with the conjunction /o/:

   گُزین کرد هم در زمان پهلوان

   ده و دو هزار از دلاورگوان

   Asadi Tusi (11^th Century AD)

   ده و شش هزار از مهانِ سرای

   زِ گوهر کمرشان، زِ دیبا قبای

   Asadi Tusi (11^th Century AD)

2. /ʧɒr-dæh/ چارده, /ʧæhɒr-dæh/ چهارده, /dæh-ʧæhɒr/ ده‌چهار, /pænʤ-dæh/ پنج‌ده, /hæft-dæh/ هفت‌ده and /hæʃt-dæh/ هشت‌ده are generated via copulative composition:

   من کی‌ستم که بر من نتوان دروغ بستن؟!

   نه قرصِ آفتاب‌م، نه ماهِ ده‌چهاری

   Manuchehri (10^th and 11^th Century AD)

   و شانزده آیه است در مدنی و هفت‌ده در عدد باقیِ قرای.

   Abolfotuh Razi (12^th Century AD)

   عکرمه گفت: «چهل درم بود.»، بعضی گفتند: «هشت‌ده درم بود.»

   Abolfotuh Razi (12^th Century AD)

3. /jek sæd/ یک سد, /do sæd/ دو سد, /se sæd/ سه سد, /ʧɒr sæd/ چار سد, /ʧæhɒr sæd/ چهار سد, /pænʤ sæd/ پنج سد, /ʃeʃ sæd/ شش سد, /hæft sæd/ هفت سد, /hæʃt sæd/ هشت سد and /noh sæd/ نه سد are numeral phrases with the pattern [_NP[_Dcardinal numeral] [_NPcardinal numeral /sæd/]].
4. /do ræh si/ دو ره سی and /do ræh sæd/ دو ره سد are numeral phrases (using the measure word numeral /do ræh/ دو ره as determinative phrase) having the pattern [_NP[_DetP[_Dcardinal numeral /do/] [_NPMeasure word /ræh/]] [_NPcardinal numeral]] (see 6•۱•۴•a.):

   زِ ابیاتِ غرّا دو ره سی هزار

   مر آن جملـه در شیوه‌یِ کارزار

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   دو ره سد هزار از یلان بر شمرد

   به مهترپسر داد خاقانِ کرد

   Asadi Tusi (11^th Century AD)

5. For the cardinal numerals from 21 to 99 (except the multiples of 10), the ten digit and the one digit are coordinated using the conjunction /o/:

   بیست و پنج /bist o pænʤ/، پنجاه و چهار /pænʤɒh o ʧæhɒr/

6. For triple-digit cardinal numerals (except the multiples of 100), the hundred digit and the remainder of the cardinal numeral are coordinated with the conjunction /o/:

   دویست و دو /devist o do/، شش سد و بیست و هفت /ʃeʃ sæd o bist o hæft/، سد و هژده /sæd o heʒdæh/

7. For four- to six-digit cardinal numerals, the million numerator generates as determinative phrase a numeral phrase with the cardinal numeral /hezɒr/ هزار, then the remainder of the cardinal numeral (except the multiples of 1,000) is coordinated by means of the conjunction /o/ with it:

   دو هزار /do hezɒr/، بیست و سه هزار /bist o se hezɒr/، پنجاه هزار و پنجاه /pænʤɒh hezɒr o pænʤɒh/

8. For seven- to nine-digit cardinal numerals, the thousand numerator generates as determinative phrase a numeral phrase with the cardinal numeral /miljun/ میلیون or /hezɒr hezɒr/ هزار هزار, then (except the multiples of 1,000,000) the remainder of the cardinal numeral coordinated by means of the conjunction /o/ with it:

   شانزده میلیون و هفت سد و بیست و پنج هزار و نه سد و هفتاد و سه /ʃɒnzdæh miljun o hæft sæd o bist o pænʤ hezɒr o noh sæd o hæftɒd o se/، سد هزار هزار /sæd hezɒr hezɒr/

9. Further exponentials of 1,000 are handled analogously.
10. /dæhhɒ/ ده‌ها, /sædhɒ/ سدها, /hezɒrhɒ/ هزارها, /hezɒrɒn/ هزاران, /dæhhɒ hezɒr/ ده‌ها هزار, /sædhɒ hezɒr/ سدها هزار, /sæd hezɒrɒn/ سد هزاران, /hezɒrɒn hezɒr/ هزاران هزار, /miljunhɒ/ میلیون‌ها and … also count among the cardinal numerals:

    هر سرِ مویِ مرا با تو هزاران کارست

    ما کجاییم و ملامت‌گرِ بی‌کار کجاست؟!

    Hafez (14^th Century AD)

    زِ انقلابِ زمانه عجب مدار! که چرخ

    از این فسانه هزاران هزار دارد یاد

    Hafez (14^th Century AD)

    با لبیّ و سد هزاران خنده آمد گل به باغ

    از کریمی گوییا در گوشه‌ای بویی شنید

    Hafez (14^th Century AD)

11. Also /nim/ نیم can be used like cardinal numerals in Persian:

    سد مُلکِ دل به نیم نظر /nim næzær/ می‌توان خرید

    خوبان در این معامله تقصیر می‌کنند

    Hafez (14^th Century AD)

    چه حاجت‌ست به شمشیر قتلِ عاشق را؟!

    که نیم جانِ /nim ʤɒn/ مرا یک کرشمه بس باشد!

    Hafez (14^th Century AD)

12. Cardinal numerals used in the syntax of other cardinal numerals can be replaced with numeral pronouns: /devist o ænd-i/ دویست و اندی, /ʧænd-in hezɒr/ چندین هزار

b. Patterns of Numeral Phrases with Cardinal Numerals

1. The m‌ain pattern of Persian numeral phrases with cardinal numerals is (like in the other European languages) [_NP[_DetPcardinal numeral] [_NPnoun phrase]]:

   یک کتاب، بیست و سه ایرانی

   بود شاهی، شاه را بُد سه پسر

   هر سه صاحب‌فطنت و صاحب‌نظر

   Rumi (13^th Century AD)

   دو تنهارو، دو سرگردان، دو بی‌کس

   دو راه‌ست و کمین از پیش و از پس

   Hafez (14^th Century AD)

   از این گونه هر ماهیان سی جوان

   از ایشان همی یافتندی ر‌وان

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   به یک کرشمه که نرگس به خودفروشی کرد

   فریبِ چشمِ تو سد فتنه در جهان انداخت

   Hafez (14^th Century AD)

   پی‌پاره‌ای نمی‌کَنم از هیچ استخوان

   تا سد هزار زخم به دندان نمی‌رسد

   Hafez (14^th Century AD)

   صبا! از عشقِ من رمزی بگو با آن شَهِ خوبان!

   که سد جمشید و کی‌خسرو غلامِ کمترین دارد

   Hafez (14^th Century AD)

   Owing to metrical conformation, the possessive pronoun can lean as an object on the cardinal numeral (see 15•d. Dislocation):

   رویِ تو کس ندید و هزارت رقیب /hezɒr-æt ræɣib/ هست

   در غنچه‌ای هنوز و سدت عندلیب /sæd-æt ændælib/ هست

   Hafez (14^th Century AD)

   کُشته‌یِ چاهِ زنخدانِ توام، که‌از هر طرف

   سد هزارش گردنِ جان /sæd hezɒr-æʃ gærdæn-e ʤɒn/ زیرِ طوقِ غبغب‌ست

   Hafez (14^th Century AD)

2. Owing to metrical conformation, numeral phrases with a cardinal numeral are also used with the pattern [_NP[_NPnoun phrase] [_DetPcardinal numeral]]:

   چون این، سال سیسد /sɒl sisæd/ همی رفت کار

   ندیدند مرگ اندر آن روزگار

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   گذشتـه بر او سالیان هفت‌سد /sɒliɒn hæft-sæd/

   پدید آوریدش بسی نیک و بد

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)