Assoziativpronomina beziehen sich auf alle Elemente einer Obermenge.

a. Determinatives Assoziativpronomen

Bei assoziativen Determinansphrasen sind folgende Punkte zu beachten:

1. Sie sind immer definit (wodurch sie von Distributivpronomina unterschieden werden).
2. Ihr Numerus entspricht dem ihrer Determinativfokusse.

Folgende Assoziativpronomina können als Determinantien Nominalphrasen begleiten:

a•a. Das determinative Assoziativpronomen /hær/ هر

Das Assoziativpronomen /hær/ هر begleitet Numeralphrasen im Plural, die sich auf die Obermenge selbst beziehen (siehe 7•۸•a. und 6•۱•c.).

ایران به هر دو کشور /hær do keʃvær/ هش‌دار داد.

هر سه برادر /hær se bærɒdær/ کام‌یاب شدند.

شهری‌ست پرکرشمه و خوبان زِ شش جهت

چیزی‌م نیست، ور نه خریدارِ هر شش /hær ʃeʃ/م

Hafes (14. Jh. n. Chr.)

سال و ماهِ نیک و روزِ خرّم و فرّخ‌بهار

بر شهِ فرخنده‌پی فرخنده بادا هر چهار /hær ʧæhɒr/!

Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

زمین آمد از اختران بهره‌مند

هم از هر سه ارکان /hær se ærkɒn/ زِ چرخِ بلند

Assadi (11. Jh. n. Chr.)

Solche assoziative Determinansphrasen müssen nicht zwangsläufig in der 3. Person stehen:

هر دو (۱. Person) مقصّر هستیم.

هر دو (۲. Person) قبول شده‌اید.

Um die Person eindeutig festzulegen, kann an solche assoziative Determinansphrasen das entsprechende Possessivpronomen angehängt werden (in Form einer Partitivgenitivphrase):

هر دومان /hær do-mɒn/ (1. Person) مقصّر هستیم.

هر دوتان /hær do-tɒn/ (2. Person) قبول شده‌اید.

هر دوشان /hær do-ʃɒn/ (3. Person) بر گشتند.

a•b. Das determinative Assoziativpronomen /hæmæ/ همه

Das Assoziativpronomen /hæmæ/ همه kann zusammen mit Determinativfokussen verwendet werden, die im Singular stehen. Solche Determinansphrasen beziehen sich auf alle Elemente der Obermenge (siehe 7•۸•a.) und stehen stets in der 3. Person:

او همه چیز /hæmæ ʧiz/ را می‌داند.

همه جا /hæmæ ʤɒ/ را گشتم، ولی گیرش نیاوردم.

تو به همه کس /hæmæ kæs/ بدگمان هستی.

همه چیز /hæmæ ʧiz/ را همگان دانند، که هنوز از مادر نزاده‌اند.

Onsor ol-Moali (11. Jh. n. Chr.)

همه شب /hæmæ shæb/ در این امیدم که نسیمِ صبح‌گاهی

به پیامِ آشنایی بنوازد آشنا را

Hafes (14. Jh. n. Chr.)

---

Assoziative Determinansphrasen können nicht zu Nuklei von Partitivgenitivphrasen werden.

Eine Ausnahme stellt die Determinansphrase /hæmæ ʤɒ/ همه جا dar, die Nukleus einer Partitivgenitivphrase werden und von teilbaren Modifikatoren begleitet werden kann (siehe 10•۴•d•b.):

همه جایِ دنیا /hæmæ ʤɒ-je donjɒ/

b. Nominales Assoziativpronomen

Assoziativpronomina können in folgenden Formen als definite Nominalphrasen im Plural eingesetzt werden. Die Person entspricht der ihrer Obermenge (siehe 3•۱•e.):

1. Das substantivierte Assoziativpronomen /hæmæ/ همه:

   بت‌پرستی گرفته‌ایم همه (۱. Person)

   این جهان چون بت‌ست و ما شَمَن‌یم

   Rudaki (9. – 10. Jh. n. Chr.)

   همه (۲. Person) می‌دانید که او چه جور آدمی‌ست.

   چو دیدند ایرانیان رویِ اوی

   همه (۳. Person) بر نهادند بر خاک روی

   Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

2. Die substantivierte Adjektivphrase /hæmægi/ همگی (= gebildet durch das Anbinden des Suffixes /-i/ an das Assoziativpronomen /hæmæ/ همه):

   همگی (۱. Person) در ایران به سر می‌بریم.

   خیز نظامی! نه گهِ خفتن‌ست

   وقتِ به ترکِ همگی (۳. Person) گفتن‌ست

   Nisami Gandjavi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

3. /hæmægɒn/ همگان (gebildet durch das Anbinden des Suffixes /-ɒn/ an das Assoziativpronomen /hæmæ/ همه) für Personen:

   همگان (۲. Person) حـالِ من شنیده‌ستید

   بلکه دانسته‌اید و دیده عیان

   Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

4. In modernen Idiomen die Determinansphrase /hæmæ ʧi/ همه چی (= [_NP[_DetPAssoziativepronomen /hæmæ/ همه] [_NPInterrogativpronomen /ʧi/ چی]]) für Inanimate:

   آدم که نباید به همه چی (۳. Person) کار داشته باشد!

5. /ʤomlæ/ جملـه:

   جملـه (۱. Person) ندایِ هم‌بستگی سر دهیم!

6. Die substantivierte Adjektivphrase /ʤomlægi/ جملگی (= gebildet durch das Anbinden des Suffixes /-i/ an das Assoziativpronomen /ʤomlæ/ جملـه):

   ایرانیان جملگی (۳. Person) پشتیبانِ تو اند!

7. In archaischen Idiomen die substantivierte Adjektivphrase /hæmægin/ همگین (= gebildet durch das Anbinden des Suffixes /-in/ an das Assoziativpronomen /hæmæ/ همه):

   دلِ سپاه و رعیّت بدو گرفت قرار

   بدو فتاد امیدِ جهانیان همگین (۳. Person)

   Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

   Der finale Vokal des Assoziativpronomens /hæmæ/ همه konnte dabei aus metrischen Gründen elidiert werden (= /hæmgin/):

   در هم شدند لشکر، بر هم زدند همگین (۳. Person)

   آن تاج‌هایِ زریّن، وآن تخت‌هایِ سیمین

   Mu’izzi (11. – 12. Jh. n. Chr.)

8. In archaischen Idiomen /hæmɒd/ هماد.

---

Nominale Assoziativpronomina können Nuklei von Partitivgenitivphrasen werden. Eine Besonderheit des Persischen ist, dass Modifikatoren in jedem Numerus stehen können:

• Mit Modifikatoren, die im Plural stehen (siehe 10•۴•d•a. und 10•۴•d•b.). Dabei erscheinen die Partitivgenitivphrasen syndetisch (d.h. mit der enklitischen Konjunktion /-e/):

  او با همه‌یِ هم‌سایگان‌ش /hæmæ-je hæmsɒjegɒn-æʃ/ رفت و آمد دارد.

  جملگیِ دوستان‌ش /ʤomlegi-e dustɒn-æʃ/ را از خود راند.

  همگیِ شما /hæmægi-e ʃomɒ/ شاهد رفتارِ او بودید.

  تویی که بر سرِ خوبانِ کشوری چون تاج

  سزد، اگر همه‌یِ دل‌بران /hæmæ-je del-bærɒn/ دهندت باج

  Hafes (14. Jh. n. Chr.)

  Auch die Nominalphrasen /tæmɒm/ تمام، /tæmɒmi/ تمامی, /koll/ کلّ und /kollijjæ/ کلّیّه können in dieser Position anstelle der nominalen Assoziativpronomina eingesetzt werden.

  Die nominalen Assoziativpronomina, die auf einen Vokal enden (/hæmæ/ همه und /ʤomlæ/ جملـه) können auch asyndetisch verwendet werden (siehe 10•۴•d•a. und 10•۴•d•b.):

  جملـه بیگانگان /ʤomle bigɒnegɒn/

  همه دشمنان /hæmæ doʃmænɒn/

  همه نام‌دارانِ /hæmæ nɒm-dɒrɒn/ آن مرز را

  چو توس و چو کاووس و گودرز را

  Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  سرخیلِ سپاهِ تاج‌داران

  سرجمله‌یِ جملـه شهریاران /ʤomle ʃæhriɒrɒn/

  Nisami Gandjavi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

  همه موبدان /hæmæ mubædɒn/ را زِ لشکر بخواند

  به چربی چه مایه سخن‌ها براند!

  Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

• Das nominale Assoziativpronomen /hæmæ/ همه kann auch Modifikatoren begleiten, die im Singular stehen aber teilbar sind (siehe 10•۴•d•a. und 10•۴•d•b.). Solche Partitivgenitivphrasen erscheinen syndetisch (= mit der enklitischen Konjunktion /-e/) oder asyndetisch:

  خبرش به تندی در همه‌یِ کشور /hæmæ-je keʃvær/ پیچید.

  در زمانی همه‌یِ دشت /hæmæ-je dæʃt/ زِ خونِ دد و دام

  لعل کردی چو گلستانی هنگامِ بهار

  Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  همه عالم /hæmæ ɒlæm/ زِ فتوحِ تو نگارین گشته‌ست

  هم‌چو آگنده به سد رنگ نگارین سیرنگ

  Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  همه عمر /hæmæ omr/ بر ندارم سر از این خمارِ مستی

  که هنوز من نبودم که تو در دل‌م نشستی

  Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

  تشنگان را نماید اندر خواب

  همه عالم /hæmæ ɒlæm/ به چشم، چشمه‌یِ آب

  Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

  Auch die Nominalphrasen /tæmɒm/ تمام، /tæmɒmi/ تمامی und /koll/ کلّ können in dieser Position verwendet werden.