دستورِ زبانِ پارسی

An adverb (category symbol: Adv) is a grammatical morpheme which is applied in order to modify the meaning of verb or inflectional phrases. Most of them are lingual relicts which have not yet been replaced by noun, adjectival or adpositional phrases. In many Indo-European languages, adverbs can be differentiated by the fact that they are not declined like noun or adjectival phrases. In the other languages (such as Persian) where noun or adjectival phrases are not declined, one must identify adverbs using other features which are described below.

a. Adverb Phrases

Adverb phrase (category symbol: AdvP) is the genus for all simple or compound adverbs. In Persian, adverb phrases can have the following syntaxes:

• Simple adverbs: /hænuz/ هنوز, /niz/ نیز, /hin/ هین
• Adverbial Determiner phrases, with the pattern [_AdvP[_DetPdeterminative phrase] [_Advadverb]]: /hæm-æknun/ هم‌اکنون, /hæm-idun/ هم‌ایدون

Adverb phrases have no grammatical categories, and this differentiates them from noun and adjectival phrases.

In addition, one can use the following features to recognize adverb phrases:

• Some adverb phrases have nominal characteristics, but they cannot be nuclei.

  For example, the noun phrase /em-ruz/ امروز can be used in the possessive genitive phrase /em-ruz-e keʃvær/ امروزِ کشور, but the adverb phrase /æknun/ اکنون cannot generate the possessive genitive phrase */æknun-e keʃvær/ اکنونِ کشور.

• An adverb phrase cannot be the modifier of qualitiy genitive (unlike adjectival phrases).

  For example, the adjectival phrase /modɒm/ مدام be used in the syntax of the qualitiy genitive phrase /kɒr-e modɒm/ کارِ مدام, but the adverb phrase /hæmvɒræ/ همواره is unable to generate the qualitiy genitive phrase */kɒr-e hæmvɒræ/ کارِ همواره.

• Adverb phrases can appear (unlike determinative phrases and adpositions) directly (without being a constituent of other phrases) in inflectional phrases (sentences).

Many phrases from foreign languages which are used in Persian as adverbials count amongst the adverb phrases: /hɒlɒ/ حالا, /kollæn/ کلّاً, /bel-æxæræ/ بالاخره, /hɒʃɒ/ حاشا

Besides these cases, there are few Persian adverb phrases, which are discussed in the following section:

b. Adverb Phrases as Temporative or Locative Adverbials

The following adverbs are used in Persian as temporative adverbials:

1. /æknun/ اکنون, /konun/ کنون, and in archaic idioms /nun/ نون:

   کاری که چون کمان به زهِ خم گرفته بود

   اکنون شود به رای و به تدبیرِ او چو تیر

   Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

   همی مناظره و جنگ خواهی از تنِ خویش

   کنون که گنگ شدیّ و بر آوریدی گنگ

   Asadi Tusi (11^th Century AD)

   مردمان را راه دشوارست نون

   اندر آن دشت از فراوان استخوان

   Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

2. The intensive forms /hæm-æknun/ هم‌اکنون and in archaic idioms /hæm-konun/ هم‌کنون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

   هم‌اکنون بدین زور و این دست‌برد

   به خاک اندر آرد سرِ دیو گرد

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   درختی که پروردی آمد به بار

   ببینی برش هم‌کنون در کنار

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

3. /inæk/ اینک and its intensive form /hæm-inæk/ هم‌اینک (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

   ز صفِّ تفرقه بر خیز و بر صفِّ صفا بگذر

   که از رندانِ شاه‌آسا سپاه اندر سپاه اینک

   Khaqani (12^th Century AD)

4. The following adverb phrases are obsolete and are not ued in modern idioms:
   • /ɒnæk/ آنک and /næk/ نک:

     اگر خود روز را گوید شب‌ست این

     بباید گفت: «آنک ماه و پروین!»

     Saadi (12^th and 13^th Century AD)

     نک زِ درویشی گریزان‌ند خلق

     لقمه‌یِ حرص و امل زآن‌ند خلق

     Rumi (13^th Century AD)

   • /idun/ ایدون and /ɒndun/ آندون:

     گوئی همه زین پیش به خواب اندر بودند

     زآن خوابِ گران گشتند ایدون همه بیدار

     Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

     زآن همی خواهی که دائم مِی خوری، تا چون زنان

     سر زِ رعنایی گَهی ایدون و گَه آندون کنی

     Nasir Khusraw (11^th Century AD)

   • The intensive form /hæm-idun/ هم‌ایدون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

     سزد گر نیاری به جان‌شان گزند

     سپاری هم‌ایدون به من‌شان به بنـد

     Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   • /imæ/ ایمه:

     آشنا سیمرغ‌وار اندر جهان نایاب شد

     ایمه از سیمرغ بگذر که‌آشنا نایاب‌تر

     Khaqani (12^th Century AD)

---

Some of these obsolete adverbs are also used in archaic idioms as locative adverbials:

چو هر دانشی که‌آنک اندوختند

نخستین ورق زو در آموختند

Nezami Gandjavi (12^th and 13^th Century AD)

c. Adverb Phrases as Imperfective Adverbials

1. /hæmvɒræ/ همواره, and in archaic idioms /hæmvɒr/ هموار:

   جهان همواره گرد آمد بر او بر

   نه بر رامین، که بر دینار و گوهر

   Fakhroddin Asad Gorgani (11^th Century AD)

   و گر بیابد روزی هزار تنگ‌درم

   هزار و سد بدهد، کارش این بود هموار

   Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

2. /hæmɒræ/ هماره, and in archaic idioms /hæmɒr/ همار and /hæmɒrɒ/ همارا:

   وین خیمه‌یِ کبود نبینند و این دو مرغ

   که‌ایشان هماره از پسِ دیگر همی پرند

   Nasir Khusraw (11^th Century AD)

   گزیده‌چهارِ توست بدو درج‌ها نهان

   همارا به آخشیج، همارا به کارزار

   Rudaki (9^th and 10^th Century AD)

3. In archaic idioms, also /hɒmvɒræ/ هامواره and /hɒmvɒr/ هاموار:

   و گر بی‌آسمان بودی ستاره

   فلک بی‌نور بودی هامواره

   Fakhroddin Asad Gorgani (11^th Century AD)

   برفتند گردن‌کشان هاموار

   به نزدیکِ مستظهرِ کام‌کار

   Zodjadji (12^th and 13^th Century AD)

4. /hæmiʃæ/ همیشه:

   شنیدم که گشتاسپ را خویش بود

   پسر را همیشه بداندیش بود

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   خردمند گفت: «ای گران‌مایه شاه!

   همیشه به تو تازه بادا کلاه!»

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

5. In archaic idioms, /hæmi/ همی:

   این جا همی یکان و دوگان قرمطی کشد

   زینان به ری هزار بیاید به یک زمان

   Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

   همی در به در خشک‌نان باز جست

   مر او را همین پیشه بود از نخست

   Abu-Shakur Balkhi (10^th Century AD)

6. /mi/ می:

   و ما او را نهایتِ جسم نهادیم، که جسم بدو می سپری شود.

   Biruni (10^th and 11^th Century AD)

   کنون خورد باید میِ خوش‌گوار

   که می بویِ مشک آید از جویبار

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   خور و پوش و بخشای و راحت رسان!

   نگه می چه داری زِ بهرِ کسان؟!

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   Nevertheless, this adverb is mainly grammaticalized and most speakers perceive it as a proclitical constituent in the conjugation, to express the imperfective. It is used in the syntax of the following phrases:

   • Indicative present (see 14•۱•c. and 14•۱•d.):

     ای غایب از نظر! به خدا می‌سپارم‌ت /mi-sepɒræm/

     جان‌م بسوختیّ و به جان دوست دارم‌ت

     Hafez (14^th Century AD)

     دارم به برنامه‌یِ شما نگاه می‌کنم /mi-konæm/.

   • Indicative past imperfective (see 14•۱•b.):

     داشتم دلقی و سد عیبِ مرا می‌پوشید /mi-puʃid/

     خرقه رهنِ می و مطرب شد و زنّار بماند

     Hafez (14^th Century AD)

     داشت نامه می‌نوشت /mi-neveʃt/.

   • General subjunctive and subjunctive progressive (see 14•۵•a. and 14•۵•b.):

     اگر می‌خرید /mi-xærid/، پشیمان می‌شد /mi-ʃod/.

     اگر داشت فرار می‌کرد /mi-kærd/، حتماً صدایِ آژیر بلند می‌شد.

   • Narrative past imperfective and progressive (see 14•۲.):

     ادّعا شده که من پول‌هایِ بنگاه را خرجِ خودم می‌کرده‌ام /mi-kærde-æm/.

     برای‌م تعریف کرد که دیروز که داشته‌ای از دبیرستان بر می‌گشته‌ای /mi-gæʃte-i/ تو را دیده.

   • In the Tajik idiom, presumptive present and future (see 14•۴.):

     پدرم پگاه از مسکو می‌آمدگی‌ست /meː-ɒmædægi-st/.

   • In archaic idioms:
     • Nomen Actionis (see 3•d•a•a.):

       و به انـدازه‌یِ غلاّت داروها را ضعیف‌تر و قوی‌تر می‌کردن /meː-kærdæn/.

       Esmail Gorgani (11^th and 12^th Century AD)

     • Simple Nomen Agentis (see 4•۲•a•a.):

       من غزلی می‌سرای /meː-særɒj/، سویِ گلی می‌نگر /meː-negær/

       او طربی می‌فزای /meː-fozɒj/، شاخِ گلی می‌شکن /meː-ʃekæn/

       Hassan Ghaznavi (12^th Century AD)

     • Imperative (see 14•۶.):

       می‌کوش /meː-kuʃ/ به هر ورق که خوانی

       تا معنیِ آن تمام دانی!

       Nezami Gandjavi (12^th and 13^th Century AD)

7. /hæj/ هی:

   خیزید و یک قرابه مرا مِی بیاورید!

   هی من خورم شراب و شما هی بیاورید!

   Ghaani (19^th Century AD)

8. /hænuz/ هنوز:

   ندایِ عشقِ تو روزی در اندرون دادند

   فضایِ سینه‌یِ حافظ هنوز پر زِ صداست

   Hafez (14^th Century AD)

9. /hærgez/ هرگز, in archaic idioms /hærgiz/ هرگیز owing to metrical conformation /hægerz/ هگرز:

   به ایرانیان آفرین کرد و گفت

   که: «هرگز نماند هنر در نهفت»

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   چه گوئی که: «از همه حُرّان چون او بوده‌ست کس نیزا»؟!

   نه هست اکنون و نه باشد و نه بوده‌ست هرگیزا!

   Bahrami Sarakhsi (10^th Century AD)

   بزرگیّ و نیکی نیابد هگرز

   کسی که‌او به بد بود هم‌داستان

   Farrukhi Sistani (10^th and 11^th Century AD)

10. In archaic idioms, the interrogative pronoun /ʧænd/ چند (see 7•۷•f.):

    در هوا چند معلّق زنی و جلوه کنی؟

    ای کبوتر نگران باش! که شاهین آمد

    Hafez (14^th Century AD)

d. Adverb Phrases as Modal Adverbials

These adverb phrases are obsolete, and are not used in modern idioms:

1. /idun/ ایدون and /ɒndun/ آندون:

   ایدون که می‌نماید در روزگار حسن‌ت

   بس فتنه‌ها بر آید تو فتنه از که داری

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   من ایدون شنیدم که جایِ مَهی

   همی مردمِ ناسزا را دهی

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

2. The intensive form /hæm-idun/ هم‌ایدون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

   نه آشوبِ گیتی به هنگامِ توست

   که تا بُد هم‌ایدون بُدی از نخست

   Asadi Tusi (11^th Century AD)

3. The interrogative pronoun /ʧun/ چون (see 7•۷•g.):

   زِ گریه مردمِ چشم‌م نشسته در خون‌ست

   ببین که در طلب‌ت حـالِ مردمان چون‌ست

   Hafez (14^th Century AD)

Only the adverb /bɒz/ باز is also present in modern idioms:

باز فرو ریخت عشق از در و دیوارِ من

باز ببرّید بنـد اشترِ کین‌دارِ من

Rumi (13^th Century AD)

e. Adverb Phrases as Causal Adverbials

1. /pæs/ پس:

   به موجبِ آن که انجامِ کارها معلـوم نیست و رایِ همگان در مشیّت‌ست که صواب آید یا خطا. پس موافقتِ رایِ مَلِک اولاترست.

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   بفرمود پس تا منوچهر شاه

   نشست از برِ تختِ زر با کلاه

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

   بدیشان چنین گفت پس پیل‌تن

   که: «با هم چه گفتید از من سخن؟»

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

2. In colloquial speech, also /hæm/ هم:

   او به من فحش داد، من هم جواب‌ش را دادم.

f. Adverb Phrases as Accentual Adverbials

1. /digær/ دیگر:

   راست می‌گوید دیگر!

2. /ke/ که:

   ما که از دستِ کارهایِ تو مردیم که!

3. /ɒri/ آری and /ɒre/ آره:

   حُسن‌ت به اتّفاقِ ملاحت جهان گرفت

   آری، به اتّفاق جهان می‌توان گرفت

   Hafez (14^th Century AD)

4. In archaic idioms, the enclitical adverb /-ɒ/:

   ای خردمندِ عاقل و دانا!

   قصّه‌یِ موش و گربه بر خوانا!

   قصّه‌یِ موش و گربه‌یِ منظوم

   گوش کن هم‌چو دُرِّ غلتـانا!

   از قضایِ فلک یکی گربه

   بود چون اژدها به کرمانا

   Obeid Zakani (14^th Century AD)

   This adverb has been mainly grammaticalized and most speakers perceive it as an enclitical constituent of a few verb phrases, without expressing any emphasis:

   گفتم: «گره نگشوده‌ام زآن طرّه تا من بوده‌ام»

   گفتا: «منَ‌ش فرموده‌ام تا با تو طرّاری کند»

   Hafez (14^th Century AD)

   گوئیا باور نمی‌دارند روزِ داوری

   که‌این همه قلـب و دغل در کارِ داور می‌کنند

   Hafez (14^th Century AD)

5. Also in archaic idioms /xod/ خود:

   جهان‌دیده‌ای گفت‌ش:«ای بلهوس!

   تو را خود غمِ خویش‌تن بود و بس»

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   ای برادر! تو همه اندیشه‌ای

   مابقی خود استخوان و ریشـه‌ای

   Rumi (13^th Century AD)

g. Adverb Phrases as Invocative Adverbials

1. /hɒ/ ها, /hɒn/ هان and /hin/ هین:

   از مه‌رخِ من شدی خبرپرس

   ها مه‌رخِ مهربان‌م این‌ست!

   Nezami Gandjavi (12^th and 13^th Century AD)

   هان ای دلِ عبرت‌بین! از دیده نظر کن هان!

   ایوانِ مداین را آئینه‌یِ عبرت دان!

   Khaqani (12^th Century AD)

   هین غذایِ دل بده از هم‌دلی!

   رو بجو اقبال را از مقبلی!

   Rumi (13^th Century AD)

2. /ælɒ/ الا, /hælɒ/ هلا and /hælæ/ هله:

   الا ای خردمندِ پاکیزه‌خوی!

   هنرمند نشنیده‌ام عیب‌جوی

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

   بر خیز هلا!، نه وقت خواب‌ست

   هم منتظرِ تو آفتاب‌ست

   Nezami Gandjavi (12^th and 13^th Century AD)

   گفت: «این بار ار کنم این مشغله

   کاردها در من زنید آن دم هله!»

   Rumi (13^th Century AD)

3. /ɒj/ آی, and in colloquial speech /ɒhɒj/ آهای:

   آی آدم‌ها که بر ساحل نشسته شاد و خندان‌ید!

   Nima Yooshij (19^th and 20^th Century AD)

   It appears that the prepositions /æj/ ای and /æjɒ/ ایا are generated by the grammaticalization of these adverbs (see 11•r.).

4. In archaic idioms, /tɒ/ تا:

   زِ صاحب‌غرض تا سخن نشنوی!

   که گر کار بنـدی، پشیمان شوی

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

h. Adverb Phrases as Disjunctive Adverbials

1. /ɒjɒ/ آیا, and in archaic idioms [æjɒ] ایا and [jɒ] یا:

   مشتاق آن نگارم، آیا کجاست گوئی؟

   با ما نمی‌نشیند، بی ما چراست گوئی؟

   Awhadi Maraghai (13^th and 14^th Century AD)

   اگر خبر نرود سویِ او به آهِ درون

   ایا چگونه شود حـالِ عاشقِ مغبون؟!

   Onsuri (10^th and 11^th Century AD)

   از زمین و آفتاب و آسمان

   پاره‌ها بر دوختی بر جسم و جان

   یا تو پنداری که بردی رایگان؟!

   باز نستانند از تو این و آن

   Rumi (13^th Century AD)

2. /mægær/ مگر:

   مگر آن دایه که‌این صنم پرورد

   شهد بوده‌ست شیرِ پستان‌ش؟

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

3. /tɒ/ تا, mainly in content clauses:

   ببین از چپِ لشکر و دستِ راست

   که تا از میانِ بزرگان کجاست؟

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

4. In archaic idioms, also /ægær/ اگر and (owing to metrical confirmation) [gær] گر and [ær] ار:

   بگفتم که تو باز گو مر مرا

   اگر مهتری یا که هی کهتری

   Nadjibi (10^th and 11^th Century AD)

i. Adverb Phrases as Concessive Adverbials

1. /lik/ لیک:

   این همه گفتیم، لیک اندر بسیچ

   بی عنایاتِ خدا هیچ‌یم، هیچ

   Rumi (13^th Century AD)

2. /væli/ ولی:

   راستی خاتمِ فیروزه‌یِ بواسحاقی

   خوش درخشید، ولی دولتِ مستعجل بود

   Hafez (14^th Century AD)

j. Adverb Phrases as Negative Adverbials

(See also 19•b•b. Grammaticalization to Prefix.)

1. /næ/ نه:

   چون تو را دید زردگونه شده

   سرد گردد دل‌ش، نه نابیناست

   Rudaki (9^th and 10^th Century AD)

   که: «ای بلندنظر! شاه‌بازِ سِدره نشین!

   نشیمنِ تو نه این کنجِ محنت‌آبادست»

   Hafez (14^th Century AD)

   This adverb can (mainly in imperative and optative sentences) be changed into the allomorph [mæ] مه in archaic idioms. It is used in copulative coordination of inflectionals phrases (as a “recurrent phrase”, see 17•a.):

   بدو گفت: «ای بداندیشِ بنفرین!

   مه تو بادیّ و مه ویس و مه رامین!»

   Fakhroddin Asad Gorgani (11^th Century AD)

   با چنین ظلم در ولایتِ تو

   مه تو و مه سپاه و رایتِ تو!

   Sanai (11^th and 12^th Century AD)

   که با اهرمن جفت گردد پری

   که مه تاج بادت، مه انگشتری!

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

2. In archaic idioms, /ni/ نی:

   زآن که نامی بیند و معنی‌ش نی

   چون بیابان را مفازه گفتنی

   Rumi (13^th Century AD)

   عقلِ اوّل راند بر عقلِ دوم

   ماهی از سر گنده گردد، نی زِ دم

   Rumi (13^th Century AD)

k. Adverb Phrases as additive adverbial

1. /hæm/ هم (see also 19•c. Grammaticalization to Prefix):

   دیدار شد میسر و بوس و کنار هم

   از بخت شکر دارم و از روزگار هم

   Hafez (14^th Century AD)

2. /niz/ نیز:

   غیرت‌م دل گرفت و دامن نیز

   گفتم: «ای روزگار! با من نیز؟!»

   Awhadi Maraghai (13^th and 14^th Century AD)

3. In archaic idioms, /idun/ ایدون and its intensive form /hæm-idun/ هم‌ایدون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

   آن را که جانور بود از قوتی

   چاره نباشد ایدون پندارم

   Masud Saad Salman (11^th and 12^th Century AD)

   وز انعام‌ت هم‌ایدون چشم داریم

   که دیگر باز نستانی عطا را

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

l. Adverb Phrases as Verb Particles

1. /bɒz/ باز:

   زِ من باز گشتند یک‌سر سپاه

   ندیدند گفتی مرا جز به راه

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

2. /bær/ بر:

   که گر روزی مرادش بر نیاری

   دو سد چندان عیوب‌ت بر شمارد

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

3. /pæs/ پس: /pæs ændɒxtæn/ پس انداختن, /pæs oftɒdæn/ پس افتادن.
4. /piʃ/ پیش:

   و بیرونِ این کارهایِ دیگر پیش افتد و همه فرائض‌ست.

   Abolfazl Beyhaqi (10^th and 11^th Century AD)

5. /dær/ در and in archaic idioms /ændær/ اندر:

   به دل اندر عقلی نهـاد تا اندر یابند و حقّ از باطل بشناسند.

   Balami (10^th Century AD)

   هرگز نبرده‌ام به خراباتِ عشق راه

   امروزم آرزویِ تو در داد ساغری

   Saadi (12^th and 13^th Century AD)

6. /ru/ رو: /ru kærdæn/ رو کردن, /ru ɒmædæn/ رو آمدن.
7. /sær/ سر:

   شکوه از خسّتِ اربابِ دغل سر نکنی!

   گنج نبود هنر این طایفه را در اعداد

   Saeb Tabrizi (17^th Century AD)

8. /færɒ/ فرا and in archaic idioms /hɒ/ ها (see the article of Dr. Ali Ashraf Sadeghi in مجلهء زبانشناسی, ۳۳^rd issue, page 4, and the article of Dr. Iran Kalbasi in مجلهء زبانشناسی, ۴۱^st and 42^nd issue, page 57, regarding the verb particle /hɒ/ ها: /hɒ gereftæn/ ها گرفتن, /hɒ næhɒdæn/ ها نهادن):

   اتباعِ خوارزم‌شاه را به تیغِ انتقام فرا گرفتند و بعضی را بکشتند.

   From the translation of the book “Tarikh Yamini” (۱۳^th Century AD)

   سیمرغ‌وار گوشه‌نشین‌م، نه چون مگس

   بنشینم از حریصی هر جا که فا رسم

   Kamaloddin Esmail (12^th and 13^th Century AD)

9. /færɒz/ فراز:

   من او را به دام‌ت فراز آورم

   سخن‌هایِ چرب و دراز آورم

   Ferdowsi (10^th and 11^th Century AD)

10. /foru/ فرو and in archaic idioms /fɒ/ فا and /hoː/ هو (see the article of Dr. Ali Ashraf Sadeghi in مجلهء زبانشناسی, ۳۳^rd issue, page 5 about the verb particle /hoː/ هو: /hoː ʃodæn/ هو شدن, /hoː neʃæstæn/ هو نشستن):

    یکی روبهی دید بی‌دست و پای

    فرو ماند در لطف و صنعِ خدای

    Saadi (12^th and 13^th Century AD)

11. /negæh/ نگه and /negɒh/ نگاه:

    نگه دار از آمیزگارِ بدش!

    که بدبخت و بَدرَه کند چون خودش

    Saadi (12^th and 13^th Century AD)

    خدای دادت ملک و خدایِ عزّ و جلّ

    نگاه دارد ملکِ تو هم‌چُنان که بداد

    Masud Saad Salman (11^th and 12^th Century AD)

12. /vɒ/ وا:

    باشد که خداوند را بر این وا داشته باشند.

    Abolfazl Beyhaqi (10^th and 11^th Century AD)

13. /vær/ ور: /vær ɒmædæn/ ور آمدن, /vær pæridæn/ ور پریدن.
14. /hæm/ هم:

    هر طور بود هم کشیدم و تن‌م کردم.

    Ali-Akbar Dehkhoda (19^th and 20^th Century AD)