دستورِ زبانِ پارسی

Als Distributivum wird ein adjektivales Numerale bezeichnet, das die Anzahl der Elemente innerhalb einer Menge ausdrückt.

Persische Distributiva werden nach folgenden Mustern gebildet:

• Durch das Anbinden des Suffixes /-gɒn/ oder /-gɒnæ/ an Kardinalzahlen (siehe 20•d.):

  کوه‌کوبان را یکان اندر کشیده زیرِ داغ

  بادپایان را دوگان اندر کمند افکنـده خوار

  Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  زِ هر سو گوان سر بر افراختند

  یکان و دوگانـه همی تاختند

  Firdausi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  هر شبی پنجگان و ششگان همی کشتی

  Aus dem Werk „ترجمه‌یِ تفسیرِ تبری“ (۱۰. Jh. n. Chr.)

  این جا همی یکان و دوگان قرمطی کشد

  زینان به ری هزار بیاید به یک زمان

  Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  پس یوسف ایشان را می‌خرید یگـان و دوگان.

  Aus dem Werk „ترجمه‌یِ تفسیرِ تبری“ (۱۰. Jh. n. Chr.)

  سوگند چون خوری به طلاقِ سه‌گانه خور!

  تا من شوم حلال‌گرِ آن مطلّقه

  Suzani Samarqandi (12. Jh. n. Chr.)

  این مرد در همه‌یِ انواعِ هنر یگانه‌یِ روزگار بود.

  Abolfazl Beyhaqi (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  از اینان یکی سر برنمی‌دارد که دوگانـه‌ای بگزارد.

  Saadi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

  از آن سدگانه یکی زنگی بجسته بود.

  Nisami Gandjavi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

  Auch das Affixalgebilde /ʤodɒgɒnæ/ جداگانه (mit dem Adjektiv /ʤodɒ/ جدا als Stamm) wird im Perischen als Distributinum verwendet:

  رنگِ هر گنبدی جداگانه

  خوش‌تر از رنگِ سد صنم‌خانه

  Nisami Gandjavi (12. – 13. Jh. n. Chr.)

• Durch Kopulativkomposition von Zählnumeralia mit sich selbst: /jek-jek/ یک‌یک, /jek-i-jek-i/ یکی‌یکی, /do tɒ-do tɒ/ دو تا-دو تا

  این زمان پنج‌پنج /pænʤ-pænʤ/ می‌گیرد

  چون شده عابد و مسلمانا

  Obeid Zakani (14. Jh. n. Chr.)

  شکرها را سه کیلو-سه کیلو بسته‌بندی کرد.

  /tæk-tæk/ تک‌تک zählt ebenfalls zu diesen Distributiva:

  تک‌تکِ شما را می‌شناسم.

• Durch das Anbinden des Suffixes /-gɒn/ an Kardinalzahlen (siehe 20•d.) und die anschließende Kopulativkomposition von Nominalphrasen der entstandenen Affixalgebilde mit sich selbst:

  ای کاشکی که هر مو گردد زبان مرا

  تا مدحِ تو طلب کنمی از یکان‌یکان /jekɒn-jekɒn/

  Farrokhi Sistani (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  زِ قلعه‌هایِ دگر گر یکان‌یکان /jekɒn-jekɒn/ گویم

  شود دراز و نیاید به عمرِ نوح به سر

  Onsuri (10. – 11. Jh. n. Chr.)

  و سی هزار سوار با او جمـع شدند، پانسدگان‌پانسدگان /pɒnsædgɒn-pɒnsædgɒn/ به ناحیت‌ها همی فرستاد.

  Aus dem Werk „Tarikh Sistan“ (۱۱. Jh. n. Chr.)

  گردون هزارگان ستد از من به جور و قهر

  هرچ آن که‌از اوی یافته بودم یکان‌یکان /jekɒn-jekɒn/

  Masud Saad Salman (11. – 12. Jh. n. Chr.)

  و مردمانِ لشکر و مهتران یکان‌یکان /jekɒn-jekɒn/ و دوگان به زینهار می‌آمدند.

  Aus dem Werk „ترجمه‌یِ تفسیرِ تبری“ (۱۰. Jh. n. Chr.)

• Wenn das Distributivum aus Zählwortzahlen mit der Kardinalzahl /jek/ gebildet wird, kann diese Kardinalzahl getilgt werden: /næfær-næfær/ نفرنفر, /sæbæd-sæbæd/ سبدسبد

  ده جلد کتابِ شما را جلدجلد خواندم، ولی متوجّه نشدم که شما چه برداشتی از واژه‌یِ مذهب دارید.

• Auch aus Numeralphrasen mit der Kardinalzahl /jek/ können durch die Tilgung dieser Kardinalzahl Distributiva gebildet werden:

  حرف‌حرفِ /hærf-hærf/ گفته‌های‌ش را از بر دارم.

  بنـد‌بنـدِ /bænd-bænd/ وجودِ من دیدارِ او را می‌طلبد.

• Durch das Verwenden des zweiten Zählnumerales als Direktivadverbial in der Form einer Adpositionalphrase mit der Präposition /bæ/ und die Bildung einer Phrase mit dem ersten Zählnumerale (siehe 15•۴•c.): /gɒm bæ gɒm/ گام به گام

  دو دقیقه به دو دقیقه /do dæɣiɣe bæ do dæɣiɣe/ فشارِ خونِ او را انـدازه می‌گیرند.

  کیلومتر به کیلومتر /kilumetr bæ kilumetr/ کنارِ جاده مسافت‌نما گذاشته بودند.