Posts for Tag : grammatical category

۸. Adverbs and Adverb Phrases  0

An adverb (category symbol: Adv) is a grammatical morpheme which is applied in order to modify the meaning of verb or inflectional phrases. Most of them are lingual relicts which have not yet been replaced by noun, adjectival or adpositional phrases. In many Indo-European languages, adverbs can be differentiated by the fact that they are not declined like noun or adjectival phrases. In the other languages (such as Persian) where noun or adjectival phrases are not declined, one must identify adverbs using other features which are described below.

Contents

a. Adverb Phrases

Adverb phrase (category symbol: AdvP) is the genus for all simple or compound adverbs. In Persian, adverb phrases can have the following syntaxes:

  • Simple adverbs: /hænuz/ هنوز, /niz/ نیز, /hin/ هین
  • Adverbial Determiner phrases, with the pattern [AdvP[DetPdeterminative phrase] [Advadverb]]: /hæm-æknun/ هم‌اکنون, /hæm-idun/ هم‌ایدون

Adverb phrases have no grammatical categories, and this differentiates them from noun and adjectival phrases.

In addition, one can use the following features to recognize adverb phrases:

  • Some adverb phrases have nominal characteristics, but they cannot be nuclei.

    For example, the noun phrase /em-ruz/ امروز can be used in the possessive genitive phrase /em-ruz-e keʃvær/ امروزِ کشور, but the adverb phrase /æknun/ اکنون cannot generate the possessive genitive phrase */æknun-e keʃvær/ اکنونِ کشور.

  • An adverb phrase cannot be the modifier of qualitiy genitive (unlike adjectival phrases).

    For example, the adjectival phrase /modɒm/ مدام be used in the syntax of the qualitiy genitive phrase /kɒr-e modɒm/ کارِ مدام, but the adverb phrase /hæmvɒræ/ همواره is unable to generate the qualitiy genitive phrase */kɒr-e hæmvɒræ/ کارِ همواره.

  • Adverb phrases can appear (unlike determinative phrases and adpositions) directly (without being a constituent of other phrases) in inflectional phrases (sentences).

Many phrases from foreign languages which are used in Persian as adverbials count amongst the adverb phrases: /hɒlɒ/ حالا, /kollæn/ کلّاً, /bel-æxæræ/ بالاخره, /hɒʃɒ/ حاشا

Besides these cases, there are few Persian adverb phrases, which are discussed in the following section:

b. Adverb Phrases as Temporative or Locative Adverbials

The following adverbs are used in Persian as temporative adverbials:

  1. /æknun/ اکنون, /konun/ کنون, and in archaic idioms /nun/ نون:

    کاری که چون کمان به زهِ خم گرفته بود

    اکنون شود به رای و به تدبیرِ او چو تیر

    Farrukhi Sistani (10th and 11th Century AD)

    همی مناظره و جنگ خواهی از تنِ خویش

    کنون که گنگ شدیّ و بر آوریدی گنگ

    Asadi Tusi (11th Century AD)

    مردمان را راه دشوارست نون

    اندر آن دشت از فراوان استخوان

    Farrukhi Sistani (10th and 11th Century AD)

  2. The intensive forms /hæm-æknun/ هم‌اکنون and in archaic idioms /hæm-konun/ هم‌کنون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

    هم‌اکنون بدین زور و این دست‌برد

    به خاک اندر آرد سرِ دیو گرد

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

    درختی که پروردی آمد به بار

    ببینی برش هم‌کنون در کنار

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  3. /inæk/ اینک and its intensive form /hæm-inæk/ هم‌اینک (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

    ز صفِّ تفرقه بر خیز و بر صفِّ صفا بگذر

    که از رندانِ شاه‌آسا سپاه اندر سپاه اینک

    Khaqani (12th Century AD)

  4. The following adverb phrases are obsolete and are not ued in modern idioms:
    • /ɒnæk/ آنک and /næk/ نک:

      اگر خود روز را گوید شب‌ست این

      بباید گفت: «آنک ماه و پروین!»

      Saadi (12th and 13th Century AD)

      نک زِ درویشی گریزان‌ند خلق

      لقمه‌یِ حرص و امل زآن‌ند خلق

      Rumi (13th Century AD)

    • /idun/ ایدون and /ɒndun/ آندون:

      گوئی همه زین پیش به خواب اندر بودند

      زآن خوابِ گران گشتند ایدون همه بیدار

      Farrukhi Sistani (10th and 11th Century AD)

      زآن همی خواهی که دائم مِی خوری، تا چون زنان

      سر زِ رعنایی گَهی ایدون و گَه آندون کنی

      Nasir Khusraw (11th Century AD)

    • The intensive form /hæm-idun/ هم‌ایدون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

      سزد گر نیاری به جان‌شان گزند

      سپاری هم‌ایدون به من‌شان به بنـد

      Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

    • /imæ/ ایمه:

      آشنا سیمرغ‌وار اندر جهان نایاب شد

      ایمه از سیمرغ بگذر که‌آشنا نایاب‌تر

      Khaqani (12th Century AD)


Some of these obsolete adverbs are also used in archaic idioms as locative adverbials:

چو هر دانشی که‌آنک اندوختند

نخستین ورق زو در آموختند

Nezami Gandjavi (12th and 13th Century AD)

c. Adverb Phrases as Imperfective Adverbials

  1. /hæmvɒræ/ همواره, and in archaic idioms /hæmvɒr/ هموار:

    جهان همواره گرد آمد بر او بر

    نه بر رامین، که بر دینار و گوهر

    Fakhroddin Asad Gorgani (11th Century AD)

    و گر بیابد روزی هزار تنگ‌درم

    هزار و سد بدهد، کارش این بود هموار

    Farrukhi Sistani (10th and 11th Century AD)

  2. /hæmɒræ/ هماره, and in archaic idioms /hæmɒr/ همار and /hæmɒrɒ/ همارا:

    وین خیمه‌یِ کبود نبینند و این دو مرغ

    که‌ایشان هماره از پسِ دیگر همی پرند

    Nasir Khusraw (11th Century AD)

    گزیده‌چهارِ توست بدو درج‌ها نهان

    همارا به آخشیج، همارا به کارزار

    Rudaki (9th and 10th Century AD)

  3. In archaic idioms, also /hɒmvɒræ/ هامواره and /hɒmvɒr/ هاموار:

    و گر بی‌آسمان بودی ستاره

    فلک بی‌نور بودی هامواره

    Fakhroddin Asad Gorgani (11th Century AD)

    برفتند گردن‌کشان هاموار

    به نزدیکِ مستظهرِ کام‌کار

    Zodjadji (12th and 13th Century AD)

  4. /hæmiʃæ/ همیشه:

    شنیدم که گشتاسپ را خویش بود

    پسر را همیشه بداندیش بود

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

    خردمند گفت: «ای گران‌مایه شاه!

    همیشه به تو تازه بادا کلاه!»

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  5. In archaic idioms, /hæmi/ همی:

    این جا همی یکان و دوگان قرمطی کشد

    زینان به ری هزار بیاید به یک زمان

    Farrukhi Sistani (10th and 11th Century AD)

    همی در به در خشک‌نان باز جست

    مر او را همین پیشه بود از نخست

    Abu-Shakur Balkhi (10th Century AD)

  6. /mi/ می:

    و ما او را نهایتِ جسم نهادیم، که جسم بدو می سپری شود.

    Biruni (10th and 11th Century AD)

    کنون خورد باید میِ خوش‌گوار

    که می بویِ مشک آید از جویبار

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

    خور و پوش و بخشای و راحت رسان!

    نگه می چه داری زِ بهرِ کسان؟!

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    Nevertheless, this adverb is mainly grammaticalized and most speakers perceive it as a proclitical constituent in the conjugation, to express the imperfective. It is used in the syntax of the following phrases:

  7. /hæj/ هی:

    خیزید و یک قرابه مرا مِی بیاورید!

    هی من خورم شراب و شما هی بیاورید!

    Ghaani (19th Century AD)

  8. /hænuz/ هنوز:

    ندایِ عشقِ تو روزی در اندرون دادند

    فضایِ سینه‌یِ حافظ هنوز پر زِ صداست

    Hafez (14th Century AD)

  9. /hærgez/ هرگز, in archaic idioms /hærgiz/ هرگیز owing to metrical conformation /hægerz/ هگرز:

    به ایرانیان آفرین کرد و گفت

    که: «هرگز نماند هنر در نهفت»

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

    چه گوئی که: «از همه حُرّان چون او بوده‌ست کس نیزا»؟!

    نه هست اکنون و نه باشد و نه بوده‌ست هرگیزا!

    Bahrami Sarakhsi (10th Century AD)

    بزرگیّ و نیکی نیابد هگرز

    کسی که‌او به بد بود هم‌داستان

    Farrukhi Sistani (10th and 11th Century AD)

  10. In archaic idioms, the interrogative pronoun /ʧænd/ چند (see 7•۷•f.):

    در هوا چند معلّق زنی و جلوه کنی؟

    ای کبوتر نگران باش! که شاهین آمد

    Hafez (14th Century AD)

d. Adverb Phrases as Modal Adverbials

These adverb phrases are obsolete, and are not used in modern idioms:

  1. /idun/ ایدون and /ɒndun/ آندون:

    ایدون که می‌نماید در روزگار حسن‌ت

    بس فتنه‌ها بر آید تو فتنه از که داری

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    من ایدون شنیدم که جایِ مَهی

    همی مردمِ ناسزا را دهی

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  2. The intensive form /hæm-idun/ هم‌ایدون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

    نه آشوبِ گیتی به هنگامِ توست

    که تا بُد هم‌ایدون بُدی از نخست

    Asadi Tusi (11th Century AD)

  3. The interrogative pronoun /ʧun/ چون (see 7•۷•g.):

    زِ گریه مردمِ چشم‌م نشسته در خون‌ست

    ببین که در طلب‌ت حـالِ مردمان چون‌ست

    Hafez (14th Century AD)

Only the adverb /bɒz/ باز is also present in modern idioms:

باز فرو ریخت عشق از در و دیوارِ من

باز ببرّید بنـد اشترِ کین‌دارِ من

Rumi (13th Century AD)

e. Adverb Phrases as Causal Adverbials

  1. /pæs/ پس:

    به موجبِ آن که انجامِ کارها معلـوم نیست و رایِ همگان در مشیّت‌ست که صواب آید یا خطا. پس موافقتِ رایِ مَلِک اولاترست.

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    بفرمود پس تا منوچهر شاه

    نشست از برِ تختِ زر با کلاه

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

    بدیشان چنین گفت پس پیل‌تن

    که: «با هم چه گفتید از من سخن؟»

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  2. In colloquial speech, also /hæm/ هم:

    او به من فحش داد، من هم جواب‌ش را دادم.

f. Adverb Phrases as Accentual Adverbials

  1. /digær/ دیگر:

    راست می‌گوید دیگر!

  2. /ke/ که:

    ما که از دستِ کارهایِ تو مردیم که!

  3. /ɒri/ آری and /ɒre/ آره:

    حُسن‌ت به اتّفاقِ ملاحت جهان گرفت

    آری، به اتّفاق جهان می‌توان گرفت

    Hafez (14th Century AD)

  4. In archaic idioms, the enclitical adverb /-ɒ/:

    ای خردمندِ عاقل و دانا!

    قصّه‌یِ موش و گربه بر خوانا!

    قصّه‌یِ موش و گربه‌یِ منظوم

    گوش کن هم‌چو دُرِّ غلتـانا!

    از قضایِ فلک یکی گربه

    بود چون اژدها به کرمانا

    Obeid Zakani (14th Century AD)

    This adverb has been mainly grammaticalized and most speakers perceive it as an enclitical constituent of a few verb phrases, without expressing any emphasis:

    گفتم: «گره نگشوده‌ام زآن طرّه تا من بوده‌ام»

    گفتا: «منَ‌ش فرموده‌ام تا با تو طرّاری کند»

    Hafez (14th Century AD)

    گوئیا باور نمی‌دارند روزِ داوری

    که‌این همه قلـب و دغل در کارِ داور می‌کنند

    Hafez (14th Century AD)

  5. Also in archaic idioms /xod/ خود:

    جهان‌دیده‌ای گفت‌ش:«ای بلهوس!

    تو را خود غمِ خویش‌تن بود و بس»

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    ای برادر! تو همه اندیشه‌ای

    مابقی خود استخوان و ریشـه‌ای

    Rumi (13th Century AD)

g. Adverb Phrases as Invocative Adverbials

  1. /hɒ/ ها, /hɒn/ هان and /hin/ هین:

    از مه‌رخِ من شدی خبرپرس

    ها مه‌رخِ مهربان‌م این‌ست!

    Nezami Gandjavi (12th and 13th Century AD)

    هان ای دلِ عبرت‌بین! از دیده نظر کن هان!

    ایوانِ مداین را آئینه‌یِ عبرت دان!

    Khaqani (12th Century AD)

    هین غذایِ دل بده از هم‌دلی!

    رو بجو اقبال را از مقبلی!

    Rumi (13th Century AD)

  2. /ælɒ/ الا, /hælɒ/ هلا and /hælæ/ هله:

    الا ای خردمندِ پاکیزه‌خوی!

    هنرمند نشنیده‌ام عیب‌جوی

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    بر خیز هلا!، نه وقت خواب‌ست

    هم منتظرِ تو آفتاب‌ست

    Nezami Gandjavi (12th and 13th Century AD)

    گفت: «این بار ار کنم این مشغله

    کاردها در من زنید آن دم هله

    Rumi (13th Century AD)

  3. /ɒj/ آی, and in colloquial speech /ɒhɒj/ آهای:

    آی آدم‌ها که بر ساحل نشسته شاد و خندان‌ید!

    Nima Yooshij (19th and 20th Century AD)

    It appears that the prepositions /æj/ ای and /æjɒ/ ایا are generated by the grammaticalization of these adverbs (see 11•r.).

  4. In archaic idioms, /tɒ/ تا:

    زِ صاحب‌غرض تا سخن نشنوی!

    که گر کار بنـدی، پشیمان شوی

    Saadi (12th and 13th Century AD)

h. Adverb Phrases as Disjunctive Adverbials

  1. /ɒjɒ/ آیا, and in archaic idioms [æjɒ] ایا and [jɒ] یا:

    مشتاق آن نگارم، آیا کجاست گوئی؟

    با ما نمی‌نشیند، بی ما چراست گوئی؟

    Awhadi Maraghai (13th and 14th Century AD)

    اگر خبر نرود سویِ او به آهِ درون

    ایا چگونه شود حـالِ عاشقِ مغبون؟!

    Onsuri (10th and 11th Century AD)

    از زمین و آفتاب و آسمان

    پاره‌ها بر دوختی بر جسم و جان

    یا تو پنداری که بردی رایگان؟!

    باز نستانند از تو این و آن

    Rumi (13th Century AD)

  2. /mægær/ مگر:

    مگر آن دایه که‌این صنم پرورد

    شهد بوده‌ست شیرِ پستان‌ش؟

    Saadi (12th and 13th Century AD)

  3. /tɒ/ تا, mainly in content clauses:

    ببین از چپِ لشکر و دستِ راست

    که تا از میانِ بزرگان کجاست؟

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  4. In archaic idioms, also /ægær/ اگر and (owing to metrical confirmation) [gær] گر and [ær] ار:

    بگفتم که تو باز گو مر مرا

    اگر مهتری یا که هی کهتری

    Nadjibi (10th and 11th Century AD)

i. Adverb Phrases as Concessive Adverbials

  1. /lik/ لیک:

    این همه گفتیم، لیک اندر بسیچ

    بی عنایاتِ خدا هیچ‌یم، هیچ

    Rumi (13th Century AD)

  2. /væli/ ولی:

    راستی خاتمِ فیروزه‌یِ بواسحاقی

    خوش درخشید، ولی دولتِ مستعجل بود

    Hafez (14th Century AD)

j. Adverb Phrases as Negative Adverbials

(See also 19•b•b. Grammaticalization to Prefix.)

  1. /næ/ نه:

    چون تو را دید زردگونه شده

    سرد گردد دل‌ش، نه نابیناست

    Rudaki (9th and 10th Century AD)

    که: «ای بلندنظر! شاه‌بازِ سِدره نشین!

    نشیمنِ تو نه این کنجِ محنت‌آبادست»

    Hafez (14th Century AD)

    This adverb can (mainly in imperative and optative sentences) be changed into the allomorph [mæ] مه in archaic idioms. It is used in copulative coordination of inflectionals phrases (as a “recurrent phrase”, see 17•a.):

    بدو گفت: «ای بداندیشِ بنفرین!

    مه تو بادیّ و مه ویس و مه رامین!»

    Fakhroddin Asad Gorgani (11th Century AD)

    با چنین ظلم در ولایتِ تو

    مه تو و مه سپاه و رایتِ تو!

    Sanai (11th and 12th Century AD)

    که با اهرمن جفت گردد پری

    که مه تاج بادت، مه انگشتری!

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  2. In archaic idioms, /ni/ نی:

    زآن که نامی بیند و معنی‌ش نی

    چون بیابان را مفازه گفتنی

    Rumi (13th Century AD)

    عقلِ اوّل راند بر عقلِ دوم

    ماهی از سر گنده گردد، نی زِ دم

    Rumi (13th Century AD)

k. Adverb Phrases as additive adverbial

  1. /hæm/ هم (see also 19•c. Grammaticalization to Prefix):

    دیدار شد میسر و بوس و کنار هم

    از بخت شکر دارم و از روزگار هم

    Hafez (14th Century AD)

  2. /niz/ نیز:

    غیرت‌م دل گرفت و دامن نیز

    گفتم: «ای روزگار! با من نیز؟!»

    Awhadi Maraghai (13th and 14th Century AD)

  3. In archaic idioms, /idun/ ایدون and its intensive form /hæm-idun/ هم‌ایدون (with the proclitical intensive pronouns /hæm-/):

    آن را که جانور بود از قوتی

    چاره نباشد ایدون پندارم

    Masud Saad Salman (11th and 12th Century AD)

    وز انعام‌ت هم‌ایدون چشم داریم

    که دیگر باز نستانی عطا را

    Saadi (12th and 13th Century AD)

l. Adverb Phrases as Verb Particles

  1. /bɒz/ باز:

    زِ من باز گشتند یک‌سر سپاه

    ندیدند گفتی مرا جز به راه

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  2. /bær/ بر:

    که گر روزی مرادش بر نیاری

    دو سد چندان عیوب‌ت بر شمارد

    Saadi (12th and 13th Century AD)

  3. /pæs/ پس: /pæs ændɒxtæn/ پس انداختن, /pæs oftɒdæn/ پس افتادن.
  4. /piʃ/ پیش:

    و بیرونِ این کارهایِ دیگر پیش افتد و همه فرائض‌ست.

    Abolfazl Beyhaqi (10th and 11th Century AD)

  5. /dær/ در and in archaic idioms /ændær/ اندر:

    به دل اندر عقلی نهـاد تا اندر یابند و حقّ از باطل بشناسند.

    Balami (10th Century AD)

    هرگز نبرده‌ام به خراباتِ عشق راه

    امروزم آرزویِ تو در داد ساغری

    Saadi (12th and 13th Century AD)

  6. /ru/ رو: /ru kærdæn/ رو کردن, /ru ɒmædæn/ رو آمدن.
  7. /sær/ سر:

    شکوه از خسّتِ اربابِ دغل سر نکنی!

    گنج نبود هنر این طایفه را در اعداد

    Saeb Tabrizi (17th Century AD)

  8. /færɒ/ فرا and in archaic idioms /hɒ/ ها (see the article of Dr. Ali Ashraf Sadeghi in مجلهء زبانشناسی, ۳۳rd issue, page 4, and the article of Dr. Iran Kalbasi in مجلهء زبانشناسی, ۴۱st and 42nd issue, page 57, regarding the verb particle /hɒ/ ها: /hɒ gereftæn/ ها گرفتن, /hɒ næhɒdæn/ ها نهادن):

    اتباعِ خوارزم‌شاه را به تیغِ انتقام فرا گرفتند و بعضی را بکشتند.

    From the translation of the book “Tarikh Yamini” (۱۳th Century AD)

    سیمرغ‌وار گوشه‌نشین‌م، نه چون مگس

    بنشینم از حریصی هر جا که فا رسم

    Kamaloddin Esmail (12th and 13th Century AD)

  9. /færɒz/ فراز:

    من او را به دام‌ت فراز آورم

    سخن‌هایِ چرب و دراز آورم

    Ferdowsi (10th and 11th Century AD)

  10. /foru/ فرو and in archaic idioms /fɒ/ فا and /hoː/ هو (see the article of Dr. Ali Ashraf Sadeghi in مجلهء زبانشناسی, ۳۳rd issue, page 5 about the verb particle /hoː/ هو: /hoː ʃodæn/ هو شدن, /hoː neʃæstæn/ هو نشستن):

    یکی روبهی دید بی‌دست و پای

    فرو ماند در لطف و صنعِ خدای

    Saadi (12th and 13th Century AD)

  11. /negæh/ نگه and /negɒh/ نگاه:

    نگه دار از آمیزگارِ بدش!

    که بدبخت و بَدرَه کند چون خودش

    Saadi (12th and 13th Century AD)

    خدای دادت ملک و خدایِ عزّ و جلّ

    نگاه دارد ملکِ تو هم‌چُنان که بداد

    Masud Saad Salman (11th and 12th Century AD)

  12. /vɒ/ وا:

    باشد که خداوند را بر این وا داشته باشند.

    Abolfazl Beyhaqi (10th and 11th Century AD)

  13. /vær/ ور: /vær ɒmædæn/ ور آمدن, /vær pæridæn/ ور پریدن.
  14. /hæm/ هم:

    هر طور بود هم کشیدم و تن‌م کردم.

    Ali-Akbar Dehkhoda (19th and 20th Century AD)