ضمیرها گروهی ناهم‌گن از بندها هستند که به جایِ این که پدیده‌ها را بنامند، تنها به آن‌ها اشاره می‌کنند.
در زبان‌هایِ هند و اروپایی، ضمیرها بیشتر بندِ اسمی یا بندِ پردازه هستند. بیشترِ آن‌ها می‌توانند در گفتار هم نقشِ اسمی و هم نقشِ پردازه‌ای بازی کنند.
ضمیرهایِ پارسی را می‌توان به گونه‌یِ زیر دسته‌بندی کرد:
- ۷×۱. ضمیرِ شخصی
- ۷×۲. ضمیرِ دارایی
- ۷×۳. ضمیرِ بازتابی و کانونی
- ۷×۴. ضمیرِ تمایزی
- ۷×۵. ضمیرِ دوسویه
- ۷×۶. ضمیرِ اشاره
- ۷×۷. ضمیرِ پرسشی
- ۷×۸. ضمیرِ پخشی
- ۷×۹. ضمیرِ همگانی
- ۷×۱۰. ضمیرِ تهی
- ۷×۱۱. ضمیرِ گزینشی
- ۷×۱۲. ضمیرِ پخشی
- ۷×۱۳. ضمیرِ چگونگی
- ۷×۱۴. ضمیرِ اندازه
- ۷×۱۵. ضمیرِ شگفتی
- ۷×۱۶. ضمیرِ تکمیلی
- ۷×۱۷. ضمیرِ نسبی
- ۷×۱۸. ضمیرِ شمارشی
ضمیرِ اسمی معمولاً دارایِ همان نمودهایِ دستوری‌ست که بندِ اسمی‌ای که جانشین‌ش می‌شود دارد. این پدیده نامیده می‌شود (نگاه کنید به جستارِ ۳×پ. نمودهایِ دستوریِ بندِ اسمی).
با این همه در زبانِ پارسی به نمونه‌هایی از در نمودِ شمارشی (نگاه کنید به جستارِ ۳×۱×ب.) و در نمودِ شخصیّتی (نگاه کنید به جستارِ ۳×۳×ب.) بر می‌خوریم.
